Minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking gaat flink inzetten op de waakhond rol van ngo’s. Dat blijkt uit haar speech die zij gisteren gaf op de afscheidsreceptie van Hivos-directeur Manuela Monteiro. Tijdens dit afscheid kondigde Monteiro tevens een nieuwe koers aan voor Hivos, waarin meer dan ooit op sociale verandering en burgerbewegingen wordt ingezet.

Minister Ploumen maakte gisteren van de gelegenheid gebruik om meer te vertellen over haar visie op het maatschappelijk middenveld. In haar speech benadrukt zij sterk de waakhondfunctie van ngo’s.

‘Het maatschappelijk middenveld blijft cruciaal om inclusieve en duurzame groei te bewerkstelligen’ , aldus minister Ploumen. ‘Maar de tijden zijn veranderd. Lokale ngo’s in midden- en lage inkomenslanden zijn de afgelopen jaren sterker geworden. De relatie tussen ngo’s en de overheid moet daarom opnieuw bekeken worden.’

Waakhond

In die relatie ziet Ploumen ten eerste een belangrijke waakhond functie voor ngo’s weggelegd. De regering zal daarom meer financiële en technische steun geven aan de waakhond-, lobby- en advocacyrol van ngo’s. Daarvoor zal een Accountability Fund opgericht worden.

Ten tweede wil Ploumen nationale en internationale agenda’s bij elkaar brengen, met name op het gebied van de mondiale publieke goederen. ‘Nederlandse en lokale ngo’s hebben daarin ieder hun eigen rol; de uitdaging is om hen met elkaar te verbinden.’

Ook benadrukt de minister het belang van politieke steun van ambassades aan het maatschappelijk middenveld in landen waar deze onder druk staat.

Cruciaal zijn strategische partnerschappen met ngo’s waarin de regering tot doel heeft om ngo’s de ruimte te geven innovatief te zijn, hen te steunen in hun waakhondfunctie, lokale ngo’s te versterken en ngo’s te helpen mensen te mobiliseren om mondiale thema’s op de agenda te zetten. Ook wil Ploumen samen met ngo’s werken aan de vier speerpunten van het beleid. ‘Het non-gouvernementele karakter van het maatschappelijk middenveld is hierbij cruciaal’, benadrukt zij,

Macht

Desalniettemin wordt er flink gesneden in het budget van ngo’s. Ploumen geeft hier tijdens haar speech geen duidelijke reden voor, maar wil de Nederlandse ngo-wereld wel meegeven zich op drie dingen te concentreren: het steunen van ngo’s in lage- en middeninkomenlanden; het participeren in internationale netwerken en het investeren in hun rol als waakhond. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting in hun strijd voor landrechten, vrouwenrechten en betere arbeidsomstandigheden.

Ploumen: ‘Vrouwenrechten in India hebben tientallen jaren gevochten om de publieke massa te mobiliseren. Hivos heeft hen daarin gesteund. De geschiedenis is nu aan hun zijde. En dat is de echte macht van het maatschappelijk middenveld. En die macht wil ik de komende jaren uitbreiden.’

Om een betere wereld te bereiken, is zowel confrontatie als de dialoog belangrijk. Hivos heeft in dit opzicht een voorbeeld gezet, volgens Ploumen. “’We want to keep an open line of communication, including with those in power. We never close the door.”’, zo citeert zij Manuele Monteiro uit een boek over Hivos. ‘Ik weet uit ervaring dat Monteiro deze theorie in de praktijk toepast. Iedere keer als ik spreek en Manuela is aanwezig, dan komt ze naar me toe en zegt ze altijd twee dingen: iets complimenteus, en iets kritisch. Zij belichaamt de ware spirit van constructieve dialoog. En dat is precies hetgeen internationale samenwerking nu nodig heeft.’

Nieuwe koers

Ploumen complimenteert Hivos ook met de nieuwe koers die de organisatie in zal zetten en die gisteren door Monteiro bekend werd gemaakt. Hivos gaat zich meer richten op innovatieve oplossingen om sociale verandering te bewerkstelligen samen met burgerbewegingen, kennisinstellingen en bedrijven. Monteiro: ‘Oude oplossingen voldoen niet meer, we moeten nieuwe wegen inslaan. Daarom maken we steeds meer gebruik van ICT-toepassingen voor democratische vernieuwing, met een prominente rol voor de creativiteit van al dan niet georganiseerde burgers. Maar ook op het gebied van seksualiteit en vrouwenrechten kiest Hivos voor onconventionele projecten. Zoals de gebiedsgerichte aanpak in Irak om vrouwenbesnijdenissen tegen te gaan.’

Hivos beperkt zich tot zes kernthema’s: democratische vernieuwing, vrijheid van meningsuiting, seksuele rechten, vrouwenrechten, productieve ecosystemen en groene energie. Structurele steun aan traditionele ngo’s in ontwikkelingslanden wordt afgebouwd. ‘Op termijn stoppen we bijvoorbeeld met het investeren in microfinancieringsinstellingen, want er zijn genoeg marktpartijen en filantropen die onze rol kunnen overnemen’, aldus Manuela Monteiro.

Ook institutionele steun aan mensenrechtenorganisaties wordt afgebouwd. Hivos gaat mensenrechten op een nieuwe, creatieve manier aankaarten. Monteiro: ‘Op papier hechten landen veel waarde aan mensenrechten,maar in de praktijk is het een drama. Daarom richten wij ons meer op ‘de straat’ dan op ‘de staat’.

De nieuwe koers brengt met zich mee dat het aantal huidige samenwerkingsverbanden (ruim 700) met ingang van 2016 wordt gehalveerd

Afscheid

Monteiro blikt aan het einde van de receptie terug op haar tijd bij Hivos. En geeft daarbij aan dat ze daar niet altijd vrolijk van wordt. ‘De visie en de passie is veranderd. Toen onze generatie begon, wilden we het verschil maken. Dat is iets van het verleden. Koningin Beatrix zou in de huidige tijd gezegd hebben: “De haalbaarheid regeert”. Maar met het haalbare kom  je er niet. Je hebt inspiratie en durf nodig. En niet alleen dat; er is behoefte aan politiek lef, verbeeldingskracht en engagement van burgers. Daarin zie ik een rol weggelegd voor deze minister. Die moet naar buiten toe zeggen: “Yes, it is difficult, but we like difficult!” .

Ook het karakter van het werk is in de afgelopen decennia veranderd. ‘Vroeger streden we tegen dictaturen, de “kwaaie peren”. Dat was een goed omschreven taak. De problemen zijn nu veel ingewikkelder geworden. Het vertrouwen in ons werk mist nu en er is te veel nadruk op cijfers. Ik ben daarom blij met het laatste AIV-rapport waar de minister wordt geadviseerd om minder spastisch om te gaan met haar partners. Wat dat betreft ben ik blij dat de minister het rapport heeft omarmd.’

Monteiro eindigt haar speech met het bedanken van collega’s die de afgelopen jaren belangrijk voor haar zijn geweest, waarna een hartverwarmend applaus volgt. Monteiro zal voorlopig nog aanblijven als directeur totdat haar opvolger kan beginnen. Wie de opvolger is en wanneer deze het stokje zal overnemen, is nog niet bekend.

Een interview met Manuela Monteiro verschijnt morgen in de nieuwste Vice Versa. Neem nu een abonnement en krijg dit nummer nagestuurd.