Wat moet er gebeuren met het revolverende fonds? Het kabinet is er nog niet uit, en ondertussen vreest men ervoor dat het grootste deel naar het Nederlands bedrijfsleven gaat. Triple Jump ziet echter duidelijk kansen voor een ontwikkelingsrelevant fonds, zolang deze is gericht op het MKB uit de missing middle in ontwikkelingslanden. ‘Een prachtkans om een topsector in Nederland op te bouwen.’

Eind maart of begin april zou minister Ploumen de Tweede Kamer uitgebreid informeren over haar plannen met het Revolverende Fonds. Gaat het haar lukken? Deze week is duidelijk geworden dat het proces vertraagd is.  Minister Kamp van Economische Zaken en minister Ploumen lijken er niet uit te komen.

Het fonds van 750 miljoen werd door Rutte II gepresenteerd als het vlaggenschip van het nieuwe beleid van de minister voor Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Het wordt nu in de wandelgangen al het toverfonds genoemd. Het moet in één klap Neerlands MKB promoten, MKB in ontwikkelingslanden versterken, de handel bevorderen, revolverend en – oja, niet vergeten  – ontwikkelingsrelevant zijn. Een prachtige politieke wensgedachte, maar politiek gezien mogelijk een explosieve cocktail, blijkt nu.

Lobbyfabriek draait overuren

Terwijl minister Ploumen afgelopen tijd vanuit de ontwikkelingssector stevig wordt aangevallen op het gebrek aan visie op die ontwikkelingsrelevantie (“geen beleid is VVD beleid”), draait de lobbyfabriek van VNO-NCW overuren om de eisen over ontwikkelingsrelevantie en MKB van tafel te krijgen. Het liefst heeft ze een mooie pot met goedkope exportkredieten voor het Nederlandse grootbedrijf. Links-rechts tegenstellingen uit de oude doos lijken te worden afgestoft. De oppositie begint zich al warm te lopen.

Die polarisatie komt de kwaliteit van de discussie niet ten goede. Er wordt in al het lobby geweld veel te weinig gekeken naar waar de markt nu echt om vraagt – in Nederland en in ontwikkelingslanden – en hoe de BV Nederland zich nu het best kan positioneren.

De vraag naar financiering vanuit het Nederlandse MKB om te ondernemen in ontwikkelingslanden is tot nu toe zeer beperkt gebleken. Zoals recentelijk uit het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over het fonds naar voren kwam lijkt het MKB de operationele capaciteit te missen om op schaal internationaal te ondernemen en bijbehorende risico’s te beheersen. Investeringen uit een revolverend fonds kunnen helpen die risico’s te verminderen, maar een uitgebreid handelsnetwerk en begeleiding van MKB bij het vinden van afzet en aanvoerkanalen is minstens zo belangrijk.

Enorme vraag voor ondersteuning MKB in het Zuiden

De vraag naar financiering van het MKB in het Zuiden is daarentegen recentelijk nog door Wereldbank (IFC) en McKinsey geschat op een slordige 2,1 triljard US dollar. Zelfs als ze er een paar nullen naast zitten is dat niet mis. Die enorme vraag is het grootst bij MKB uit de “missing middle”: MKB dat te groot is voor microfinanciering, maar te klein en te riskant voor banken en venture capital fondsen. Die MKB markt in het Zuiden blijkt ook bijzonder ontwikkelingsrelevant te zijn – het MKB speelt een sleutelrol bij het genereren van economische groei en werkgelegenheid. Bovendien levert een verbeterde doorgroei van kleine MKB-bedrijven ook betere handels- en investeringsmogelijkheden voor Nederland op.

Het is echter geen gemakkelijk “gat in de markt”. De zogenaamde entry barriers zijn enorm: kleine transacties, grote risico’s, ondoorzichtige markten, zwakke institutionele omgeving, moeilijke exits. Een nachtmerrie voor de traditionele investeerder. Maar Nederland heeft hier een groot competitief voordeel. Dankzij decennia ontwikkelingswerk hebben we gedegen kennis van benodigde capaciteitsopbouw en netwerken tot in de haarvaten van ontwikkelingslanden. Daarnaast behoort de Nederlandse microfinanciering sector al jarenlang tot de wereldtop – Nederlandse fondsmanagers hebben meer dan 1 miljard euro op verantwoorde, revolverende en ontwikkelingsrelevante wijze geinvesteerd. En geavanceerde financiӫle infrastructuur en expertise is – ondanks de recente bankencrisis – nog ruimschoots aanwezig in Nederland. Juist op het kruisvlak van die werelden – NGO’s, microfinancieringinstellingen, banken –  gebeurt iets moois.

Voorbeelden

Een paar voorbeelden:

Cordaid investeert in Tanzania – via lokale structuren-  in de iets grotere boeren, de hierboven genoemde missing middle, met leningen tot $ 50.000. Elke uitgezette 2600$ levert een nieuwe baan op. En uiterst revolverend: de lening wordt terugbetaald, en het geld wordt weer aan andere boeren uitgeleend. Bovendien genereert elke uitgezette dollar 12 dollar in de lokale economie.

Triple Jump heeft via het Oxfam Novib Fonds en ASN Novib Fonds een enorm netwerk van microfinancieringsbanken. Die microfinancieringsbanken zijn – in tegenstelling tot traditionele banken – wel geinteresseerd in het bedienen van de onderkant van de MKB markt. Triple Jump helpt die banken met technische assistentie bij het opschalen van hun dienstverlening naar die MKB markt.

Een mooi voorbeeld uit de bancaire hoek is TREFI. TREFI is een Nederlands initiatief dat geavanceerde technieken uit de haute finance om krediet risico’s te meten, koppelt aan handelsketens in ontwikkelingslanden waardoor financiering op plaatsen aan kan worden geboden waar traditionele structuren niet kunnen komen. Een mogelijke game-changer.

Topje van ijsberg

En dit is alleen nog maar het topje van de ijsberg. Met behulp van risicokapitaal uit het revolverende fonds kunnen dergelijke initiatieven aangejaagd worden en geld opgehaald worden uit de markt waarmee de innovaties verder ontwikkeld en opgeschaald kunnen worden. Elke euro wordt verdrie- of verviervoudigd.

Nederland heeft in korte tijd – met ondersteuning van prinses Maxima – een topsector Financial Inclusion opgebouwd. We geloven dat het revolverende fonds Nederland als Impact Investor wereldwijd op de kaart zal zetten – hopelijk met ondersteuning van de aankomend koningin. Impact Investing – het investeren met sociaal en financieel rendement, is een sector die nog in haar kinderschoenen staat – maar volgens J.P. Morgan in 2020 tot $ 1 Triljoen zal doorgroeien.

Terug naar nu. Binnenkort ligt het Revolverend Fonds bij de ministerraad. Een prachtkans voor Nederland om te kiezen voor het MKB in ontwikkelingslanden – met meer werkgelegenheid, ecomische groei en handelmogelijkheden daar – en zo een topsector in Nederland op te bouwen.

Mark van Doesburgh (Directeur Triple Jump), Marnix Mulder (Manager Triple Jump Advisory Services)