Reinanke Haagsma was onlangs in Hanoi en sprak daar met regiodirecteur Azië en algemeen directeur Allert van den Ham van SNV. Per 1 januari 2013 verruilt Van den Ham zijn woonplaats Hanoi voor Den Haag en is hij alleen nog maar algemeen directeur van SNV. Reinanke kijkt terug met Van den Ham op de afgelopen jaren in Vietnam.

Het is een courante novemberochtend in Hanoi. De temperatuur schiet al vroeg pijlsnel omhoog. Brommers met vaders voorop, moeders achterop en tussen hen in één of twee slapende kinderen vliegen met een vaart door de straten. Fietsers bedolven onder onvoorstelbare hoeveelheden opgebonden luiers, kippen en rijst worden ingehaald door auto’s die door de drukte niet eens zoveel sneller gaan. Voetgangers steken te midden van dit vertier gelaten de weg over om bij een verkoopster exotisch fruit te kopen of een vriend te groeten die wat dut op zijn stilstaande scooter. Dit is het dynamische decor van de stad waar Allert van den Ham, regio directeur Azië en algemeen directeur SNV, twee en een half jaar woonde.

Per 1 januari 2013 wisselt Van den Ham dit decor in voor de geriefelijke wegen van Den Haag. Dan doet hij afstand van zijn functie als regiodirecteur Azië en richt hij zich volledig op zijn functie als algemeen directeur van SNV. Het afgelopen jaar combineerde Van den Ham nog beide functies en vloog hij heen en weer tussen Hanoi en Den Haag. Hoe kijkt hij terug op deze periode en heeft hij al zin om terug naar Nederland te gaan? Ik ontmoet hem op zijn kantoor in Hanoi.

’Niet te lang’

Wie het LinkedIn-profiel van Van den Ham bekijkt ziet dat het enthousiasme over zijn huidige dubbelfunctie er niet direct vanaf spat. ‘Will combine for the time being the responsibilities of Chief Executive of SNV and Regional Director Asia for SNV and be alternately be based in Hanoi and the Hague.’ Je hoort hem al denken: ‘Oké, ik doe het. Maar dit moet vooral niet te lang duren.’

Van den Ham nam anderhalf jaar geleden de verantwoordelijkheid van interim directeur op zich. Een wisseling van de wacht was hard nodig, want SNV stond er niet goed voor. Er was flinke imago schade geleden door de etterende discussie rondom het hoge salaris van voormalig directeur Dirk Elsen, moeizame interne communicatie, ontevreden werknemers over een aantal reorganisaties en bovendien moest SNV zich voorbereiden op volledige onafhankelijkheid in 2016 na 40 jaar Nederlandse overheidsfinanciering.

Van den Ham vertelde in een interview met Vice Versa in juni 2011 dat hij een duidelijke voorwaarde had bij zijn aantreden als interim directeur: het was slechts voor een periode van zes maanden.Hij was niet voor niets met zijn vrouw net weer naar Hanoi verhuisd: ze wilden beiden het veld weer in. De functie van directeur met Den Haag als thuisbasis was daarom niet wat Van den Ham ambieerde. Tóch bleek hij niet ongevoelig voor het klemmende beroep van het SNV-bestuur om na zijn interim periode aan te blijven. Sinds 1 december 2011 is Van den Ham daarom zowel algemeen directeur van SNV alsook regio directeur Azië, de functie die hij reeds bekleedde.

Je vraagt je af waarom Van den Ham overstag is gegaan om ook parttime gestationeerd in Den Haag te zijn. Dit druist toch in tegen alle wensen van hemzelf? ‘Om te doen wat nodig is’, is steevast zijn antwoord. Wie echter denkt dat het adagium ‘doen wat nodig is’ persoonlijke devotie uitsluit, heeft het mis. Hoewel het niet zijn eerste keuze is, stort Van den Ham zich vol overgave op zijn missie om SNV weer uit het slijk te trekken. ‘Ik was de rol van directeur ondertussen best leuk gaan vinden. Daarnaast kreeg ik ook veel positieve reacties op de ingeslagen koers. Toen dacht ik: leuk, dat ga ik doen!’ Is het LinkedIn-profiel van Van den Ham dus misschien wat bezadigd, als ik hem ontmoet op zijn kantoor in Hanoi spreken zijn ogen boekdelen: hij is verheugd over de ontwikkelingen bij SNV. Hij is enthousiast over de rol die hij daarin heeft, en bovendien erkentelijk naar zijn medewerkers.

Twee exemplaren

Om SNV er bovenop te helpen, zit Van den Ham niet stil. Zijn werkdag begint vaak al om zeven uur of half acht. In de ochtenduren is hij voornamelijk regiodirecteur Azië. Zodra Nederland ontwaakt, cultiveert hij zich tot SNV-directeur en is hij door middel van videoconferencing live aanwezig bij high end meetings in de lage landen. Daarnaast vliegt Van den Ham regelmatig naar Nederland om zijn collega’s ook in person te ontmoeten. Hij reist dan met een klein koffertje, want kleding hoeft hij niet langer mee te nemen. Van zijn nieuwste shirts en broeken heeft Van den Ham namelijk twee exemplaren: waarvan één in Nederland en één in Vietnam.

Sceptici die een jaar geleden bij de bekendmaking van deze constructie riepen ‘if something sounds too good to be true it probably is’, mogen van hem hun eigen conclusies trekken. De dubbelfunctie is Van den Ham in elk geval prima bevallen. Het is naar aanleiding van een strategische reorganisatie, waarbij de functie ‘regiodirecteur’ ophoudt te bestaan, waardoor hij in de nabije toekomst enkel de functie van algemeen directeur bekleedt. In de toekomst komen er sectordirecteuren voor de sectoren Agriculture, WASH  en Renewable Energy.

De vrijheden van het veld

Toen Van den Ham twee en een half jaar geleden met zijn vrouw in Hanoi aankwam startte hij met taallessen. Daar is hij echter mee opgehouden. ‘Het Vietnamees is zo moeilijk!’ Als Van den Ham dat vergelijkt met zijn periode in Indonesië (waar hij verschillende adviserende functies bekleedde voor ander meer voor het ministerie van Buitenlandse Zaken), dan maakt het spreken van de lokale taal een groot verschil. ‘Opmerkingen over dat ik lang ben, kan ik pareren. Maar gaat het over ‘kort’, dan ben ik uitgesproken.’

‘Omdat ik de taal niet machtig ben, blijft het contact met lokale mensen wat beperkt.’ Toch zijn het de Vietnamezen die Van den Ham bezielen. ‘Niemand heeft hier voldoende geld voor een auto, maar iedereen kan een brommer kopen’, vertelt hij. Hiermee duidt hij op de toenemende welvaart waarin veel Vietnamezen delen. Dit in tegenstelling tot andere opkomende economieën waar het verschil tussen arm en rijk vaak veel groter is. Het geeft Van den Ham alle reden voor optimisme, echter geen enkele reden om stil te zitten. Zijn grootste inspiratiebron om hard te werken is dan ook de lokale bevolking: ‘Elke keer wanneer ik land in Hanoi is de stad weer een beetje veranderd. Vietnamezen zijn ontzettend ijverig en blijken in staat tot een enorme ontwikkeling in korte tijd.’

Hanoi biedt Van den Ham ook andere geneugten, niet in de laatste plaats de welbekende ‘vrijheden van het veld’. ‘In Nederland word je geleefd. Je hebt veel sociale verplichtingen. Wij hebben bijvoorbeeld een grote familie, dus dan zit je elk weekend weer op een verjaardag.’ In het veld is Van den Ham hiervan gevrijwaard en dus is er meer tijd om te doen waar hij echt zin in heeft. Hij gaat met veel plezier naar het theater (‘zoveel goedkoper dan in Nederland’) en is een graag geziene gast op menig expat feestjes. Zijn expat vrienden bereiden zich inmiddels voor op een afscheidsweekend. Een afscheidsavond lijkt hen in het geval van Van den Ham te kort.

Weeping walls

Heeft Van den Ham wel zin om terug te komen? ‘Zeker!’ Klinkt hij enthousiast. ‘Het is weliswaar fantastisch om je tijd zelf in te delen, tegelijkertijd is het een heerlijk vooruitzicht om weer dicht bij onze kinderen te zijn.’ De timing van Van den Ham en zijn vrouw om terug te verhuizen is overigens ook gunstig. In de winter teisteren weeping walls de inwoners van Hanoi. De kou en het vochtige klimaat zorgen voor deze ‘huilende muren’ en je krijgt het binnenshuis nooit echt droog.

Maar wat is er dan overgebleven van de wens van Van den Ham en zijn vrouw om weer in het veld te werken? ‘We hadden veel zin om naar Hanoi te verhuizen en nu zijn we klaar om weer naar Nederland te gaan. Wie weet waar we over een paar jaar zijn? Gebonden aan een plek voelen we ons niet. Mijn moeder zei altijd: ze bakken overal brood en zo is het maar net.’ Over precies een maand eten Allert van den Ham en zijn vrouw dus weer oer-Hollands brood, gebakken in de lage landen.