‘Wat staat er op het spel?’, blikt lobbyist Paul van den Berg van Cordaid vooruit op het wetgevingsoverleg (WGO) Ontwikkelingssamenwerking dat vanavond plaatsvindt. Volgens hem is het ‘allesbehalve business as usual. Het regeerakkoord van Rutte-II bevatte immers op het gebied van ontwikkelingssamenwerking nogal wat drastische bezuinigingen.’

Het blijft een spannend moment voor iedere bewindspersoon: voor het eerst een begroting te moeten verdedigen in de Tweede Kamer. Aanstaande maandag mag Lilianne Ploumen aan de bak. Dan vindt in de Thorbeckezaal het wetgevingsoverleg (WGO) Ontwikkelingssamenwerking plaats van 16.00 tot 23.00 uur. Dit wetgevingsoverleg OS is uitgegroeid tot een traditie. Het is ingesteld om een knip te maken in de buitenlandbegroting tussen het OS- en het niet-OS-deel, om zo voldoende tijd te hebben om beide aspecten van het buitenlandbeleid kritisch onder de loep te nemen. Vanaf dinsdag vindt dan de ‘echte’ behandeling van de buitenlandbegroting plaats, waar Frans Timmermans in vak K zal plaatsnemen in de plenaire zaal. Ploumen zal daar overigens ook gewoon bij zijn, want Kamerleden mogen dan ook gewoon nog vragen stellen over het ontwikkelingsbeleid en moties inbrengen.

Het was even spannend of het dit jaar allemaal zou gaan lukken, die begrotingsbehandelingen. Dat had alles te maken met de klucht rond de zorgpremie, waardoor de hele Kameragenda in de war werd geschopt. Maar met flink wat passen en meten is het weer gelukt. Donderdag volgt dan de traditionele stemronde (zal het weer tot diep in de nacht duren?) en dan begint het kerstreces.

Naïef

Wat staat er op het spel? Ogenschijnlijk niet bijster veel. De memorie van toelichting van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor 2013 (lees: de kabinetsplannen en de cijfertjes) ademde vooral continuïteit met het buitenland – en OS-beleid van Rutte-I. Dat is ook niet zo raar, aangezien deze begroting nog onder het vorige kabinet was voorbereid. Maar uiteraard is het gevoelsmatig allesbehalve business as usual. Het regeerakkoord van Rutte-II bevatte immers op het gebied van ontwikkelingssamenwerking nogal wat drastische aanpassingen. Niet in het minst vanwege de megabezuiniging op ontwikkelingssamenwerking vanaf 2014, oplopend tot 1 miljard euro richting  2017. Maar ook door noviteiten als het revolverend fonds ter stimulering van het lokale midden- en kleinbedrijf, het fonds voor internationale vrede en veiligheid, en het onderdeel maken van de ontwikkelingsbegroting van het klimaatbeleid. Tenslotte is ook het mandaat van de bewindspersoon uitgebreid met internationale handel. Ploumen heeft zich daar al op gestort door haar recente handelsreis naar Brazilië.

Met andere woorden: doen alsof er niks veranderd is in 2013, is op zijn zachtst gezegd naïef. Tegelijkertijd gaat het wetgevingsoverleg formeel over de plannen voor 2013, en daar verandert niet zoveel met het beleid van Knapen. Wel zal Ploumen in 2013 al flink gaan voorsorteren op de bezuinigingen vanaf 2014 en met een stevige nieuwe visie willen komen op onder andere coherentie. Interessante situatie dus.

Onder de kerstboom

De oppositie zal Ploumen zoveel mogelijk van haar nieuwe plannen willen ontlokken, maar de minister heeft er baat bij daar nog even goed de tijd voor te nemen onder de kerstboom en in de eerste maanden van 2013. In dat opzicht komt het WGO te vroeg. Pas na de winter worden de inhoudelijke notities verwacht rondom de genoemde fondsen.

Maar, Ploumen kennende, zal ze absoluut de gelegenheid te baat nemen om ‘iets’ van een visie neer te zetten. Al is het alleen maar omdat ze al bij diverse gelegenheden heeft gezegd dat – hoewel de bezuiniging als een steen op haar maag ligt – ze gelooft dat ze van minder meer kan maken. Ze heeft zelfs de klassieke frase ‘van een euro een daalder maken’ in haar mond genomen. De oppositie zal volgende week zeker wat initiële ideeën – en het liefst dus veel meer – willen horen hoe ze dat denkt te gaan bereiken. En ook ‘rasdebater’ Frans Timmermans zal naar verwachting niet als een technocraat de begroting voor 2013 gaan verdedigen, maar op zijn minst wat lijnen uitzetten richting de toekomst. Ploumen en Timmermans zijn volstrekt andere types dan hun voorgangers. Knapen en Rosenthal waren zeer onwennig bij hun eerste optredens in de Kamer. Ploumen en Timmermans kennen de politieke arena en het spel dat daar gespeeld wordt. Ze genieten van het debat.

Ploumen heeft maandag haar eerste vuurdoop, maar de echt inhoudelijke debatten gaan volgen in het voorjaar van 2013. Dan moeten de sussende woorden van Ploumen (‘deze bezuiniging is heel pijnlijk, maar verdedigbaar’) in concrete plannen en brieven aan de Tweede Kamer zijn getransformeerd.