Woensdagmiddag vond in Paleis Noordeinde het tienjarig jubileum van de Prins Claus Leerstoel voor ‘development en equity’ plaats. Op het symposium spraken onder andere Prinses Máxima, voorzitter van de leerstoel, en de nieuwe minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Lilianne Ploumen. Ploumen: ‘Voor equity of billijkheid is coherentie nodig. Dat is waarom mijn portefeuille bestaat uit handel, investering en financiering, industrie, sociaal beleid en rurale ontwikkeling.’

De Prins Claus Leerstoel, ingesteld in 2002 door de Universiteit van Utrecht (UU) en het Institute of Social Studies (ISS), heeft als doel het werk van prins Claus (1926-2002) voort te zetten door onderzoek en onderwijs op het gebied van ontwikkeling en equity, billijkheid ofwel gerechtigheid in relatie tot gelijke kansen, te stimuleren. Voor de leerstoel benoemen de UU en het ISS beurtelings een jonge academicus uit Afrika, Azië, Latijns-Amerika, het Caribisch gebied of de Pacific. De tiende leerstoel is uitgereikt aan professor Stella Quimbo van de School of Economics van de University of the Philippines.

Diversiteit

De rector van het ISS, professor Leo de Haan, opent het jubileumsymposium in een prachtige zaal in Paleis Noordeinde in Den Haag. Diversiteit is het kernwoord van zijn speech. De Prins Claus Leerstoel streeft naar diversiteit in de leerstoelhouders en ook het publiek van het symposium is op haar diversiteit uitgenodigd. Jong en oud, man en vrouw, en met een diverse regionale en professionele achtergrond. Want zo meent De Haan, diversiteit is een noodzakelijke voorwaarde voor equity.

Als voorzitter van het curatorium van de Prins Claus Leerstoel neemt prinses Máxima het woord van De Haan over. Zij bedankt haar schoonmoeder koningin Beatrix voor haar gastvrijheid en aanwezigheid en ook de tien leerstoelhouders van het eerste decennium voor hun bijzijn. Velen zijn speciaal voor de gelegenheid van ver naar Den Haag zijn afgereisd. Ook prinses Máxima benadrukt de diversiteit. ‘In het afgelopen decennium hebben mijn curatorium collega’s en ik echt geprobeerd om diversiteit tussen de leerstoelhouders te bewerkstelligen wat betreft gender, religie, afkomst en onderzoeksthema’s en ik denk dat we daarin zijn geslaagd.’

Ploumen

Na prinses Máxima heeft Ploumen de eer om het publiek en de leerstoelhouders toe te spreken vanuit haar nieuwe rol als minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Ploumen begint haar toespraak met enkele lovende woorden over prins Claus, met name wat betreft zijn eerlijkheid en vooruitstrevendheid. ‘Prins Claus schuwde niet om dingen te zeggen zoals hij ze zag. Hij zei dat de Afrikaanse elite meer zou moeten luisteren naar de eigen artiesten, schrijvers en denkers. En hij was niet bang om te zeggen dat het niet een kwestie is van hoeveel geld we besteden aan ontwikkeling, maar hoe we dit spenderen. Noch schuwde hij het om kritiek te hebben op de gewoonte om constant nieuwe woorden te verzinnen voor oude ideeën in ontwikkelingssamenwerking.’

Ook spreekt Ploumen over haar tijd bij Mama Cash, waarin ze vocht voor gerechtigheid voor vrouwen. Maar gerechtigheid of equity was niet alleen belangrijk in haar werk. ‘Het is ook al lang een belangrijk concept binnen Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. Eerst lag de focus op het bereiken van de allerarmsten. Later kreeg economische groei en private sector ontwikkeling meer aandacht.’

Een terugblik op Koenders

Zij vervolgt: ‘Eén van mijn voorgangers, Bert Koenders, maakte groei en equity een prioriteit in 2010. Hij had een analyse gedaan die tot vijf conclusies leidde: economische groei is essentieel voor armoedeverlaging, economische groei heeft geen consistent effect op ongelijkheid – positief of negatief, zowel extreme gelijkheid als extreme ongelijkheid kunnen nadelig zijn voor economische groei, ongelijke kansen zijn economisch inefficiënt en herverdeling kan zowel groei als gerechtigheid stimuleren.’

Kijken we volgens Ploumen naar het Aziatische succes, dan is de conclusie helder: ‘Equity ligt in het hart van ontwikkeling. Daarom zal mijn ontwikkelingssamenwerkingsbeleid dit pad volgen. Wij steunen het Productive Safety Net-programma in Ethiopië. Wij ondersteunen de klemtoon van de Verenigde Naties op rechtvaardige, inclusieve en duurzame groei. Wij hebben een kennisplatform om best practices op het gebied van inclusieve ontwikkeling te onderzoeken en we bediscussiëren deze met beleidsmakers. Maar onderzoek is niets zonder beleid, een project in Ethiopië is niets zonder aanvullende maatregelen en groei is niets zonder equity. Voor equity of billijkheid is coherentie nodig. Dat is waarom mijn portefeuille bestaat uit handel, investering en financiering, industrie, sociaal beleid en rurale ontwikkeling. Dat is waarom coherentie in het hart van mijn ontwikkelingsbeleid ligt.’

Conferentie

Zij besluit haar speech: ‘Prins Claus heeft ooit zijn twijfels uitgesproken over de voordelen van conferenties als deze. “Zal het resultaat meer zijn dan een glossy publicatie?”, vroeg hij. “Of kunnen we de levensverwachting verhogen voor miljoenen mensen die, niet door eigen schuld, gedoemd zijn om een vroege dood te sterven?” Ik hoop en vertrouw dat we kunnen bewijzen dat deze zorgen onnodig waren. Ik hoop dat inclusieve ontwikkeling niet weer een ander “ontwikkelingsbuzzwoord” zal worden. Ik hoop dat we equity daadwerkelijk in het hart van onze ontwikkelingspraktijk kunnen plaatsen.’

Of het symposium rondom het tienjarig jubileum de zorgen van prins Claus wegneemt? In ieder geval niet middels één conferentie. Maar de Prins Claus Leerstoel lijkt wel degelijk een stimulans voor relevant onderzoek wat ons meer leert over hoe diverse thema’s vanuit verschillende werelddelen zich verhouden tot ontwikkeling en equity.

Prinses Máxima besluit haar speech met lovende woorden over de tien leerstoelhouders: ‘Elk van hen heeft blijvende bruggen gebouwd tussen Nederland en de regio waar zij vandaan komen.’ Ieder een andere brug, zoals blijkt op het symposium, waarin de tien leerstoelhouders vanuit hun eigen expertise met elkaar in debat gaan over de vraag hoe zij in hun werk bijdragen aan de theorievorming rondom equity. In september dit jaar is de elfde leerstoel uitgereikt aan Professor Aylin Küntay, een talenonderzoeker uit Turkije. Zij zal de Prins Claus Leerstoel het tweede decennium in dragen.