De Afrikadag, georganiseerd door de Evert Vermeer Stichting, had dit jaar als hoofdthema voedselzekerheid, maar stond vooral in het teken van de nieuwe ministerspost van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de recent afgekondigde bezuinigingen. Lilianne Ploumen was als kersverse minister een van de hoofdsprekers van de Afrikadag. Aan haar de taak om de Nederlandse OS sector te overtuigen van haar plannen en potentie als minister van de sector. Het werd haar op de Afrikadag in ieder geval niet gemakkelijk gemaakt. Vice Versa bezocht een aantal sessies en maakte de balans op.

Voor het eerst in de geschiedenis vond de Afrikadag plaats in de hoofdstad en werd daarom officieel geopend door de burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan. Naast Van der Laan verzorgden Lilianne Ploumen en Sekai Holland, Minister van Nationale Verzoening, Herstel en Integratie in Zimbabwe en winnaar van de Sydney Peace Prize, de opening.  Ook dit keer was het een evenement met voor ieder wat wils. Zo waren er interessante sessies over onderwerpen zoals voedselzekerheid, internationale rechtsorde, criminaliteit en de potentie van jeugd in Afrika. Maar aan de bezoekersaantallen en het politieke gewicht van de sprekers en het publiek af te lezen was het eigenlijke hoofdthema het Nederlandse politieke klimaat in relatie tot ontwikkelingssamenwerking, en werd er vooral gesproken over de recent afgekondigde bezuinigingen.

De inzet van Ploumen

In haar openingstoespraak, eerder besproken op de website van Vice Versa, maakt Ploumen een frisse en enthousiaste indruk. Dat deze minister graag snel aan de slag wil gaan is duidelijk; een paar dagen na haar aantreden tot het kabinet vliegt ze samen met premier Rutte naar Turkije en vandaag zit ze alweer in het vliegtuig naar Brazilië voor naar eigen zeggen ‘de grootste handelsmissie ooit.’ Haar snelle handelingsvermogen is ook niet waar de kritiek op haar speech tijdens de Afrikadag zich op richt, wel op de bezuinigingen en het regeerakkoord waar zij nu verantwoordelijk voor is.

In de sessie over de inzet van de PvdA voor het nieuwe kabinet blijkt coherentie het sleutelwoord en de PvdA delegatie presenteert het coherentie verhaal als de hoop van de sector: ‘Minder geld, evenveel resultaat. Geen schizofrenie meer tussen bewindspersonen en niet met de linkerhand nemen en de rechterhand geven.’ De bezuinigingen zullen volgens Ploumen niet met de kaasschaaf worden toegepast, maar er moeten echte keuzes gemaakt worden. Met deze retoriek probeerde de PvdA het publiek te overtuigen van een hoopvolle en productieve toekomst voor internationale samenwerking.

De aanwezigen vroegen tevergeefs om verduidelijking van deze boodschap, maar het is volgens Ploumen nog te vroeg om concrete voorstellen te doen. Vragen over de vervuiling van het OS budget door posten zoals het klimaat eronder te scharen worden niet naar ieders genoegen beantwoord. Op de provocatieve vraag van Hans Beerends, organisator en publicist binnen de derdewereldbeweging, of de minister over het buitenland beleid nu écht iets te zeggen heeft, antwoordt Ploumen: ‘U moet een minister natuurlijk niet op haar blauwe ogen geloven, maar ik ga zeker proberen om zo een groot mogelijke invloed en inspraak te hebben.’

Mailbox Samsom

Dat de OS sector de hand ook in eigen boezem moet steken wordt ook duidelijk tijdens de Afrikadag. Want hoe kan het dat de historisch hoge bezuinigingen van 1 miljard geen stormvloed van woedende reacties teweegbrengt? Ja, wel van boze ngo-directeuren en brancheorganisaties, maar niet van de burger zelf. Want zoals Diederik Samsom, fractievoorzitter van de PvdA, in de Volkskrant het zaterdagochtend verwoordt: ‘Kennelijk zien mensen de waarde niet in van ontwikkelingssamenwerking. Misschien is het onze taak wel er de komende jaren voor te zorgen dat die mailbox de volgende keer wèl vol loopt, als er ooit nog een keer op bezuinigd zou worden.’

De sprekers en het publiek zijn het er dan ook over eens dat de worteling in de Nederlandse samenleving beter moet. Ontwikkelingssamenwerking moet meer zichtbaar en voelbaar worden voor de Nederlandse burger. Nu is het vaak zo dat burgers pas reageren als het politieke beleid de eigen portemonnee raakt en krijgen internationale koopkrachtplaatjes vaak minder aandacht.

Geen botte bijl

Het slotdebat van de woordvoerders Ontwikkelingssamenwerking onder leiding van Peter Heintze van NCDO levert nog een aantal kritische reacties uit de zaal en van de sprekers op. Zo richt Sjoerd Sjoerdsma van D66 zich tot Marit Maij van de PvdA: ‘In het Catshuis wilde PVV driekwart miljard bezuinigen. Dat wisten wij met het Kunduz-akkoord terug te draaien. En wat schetst mijn verbazing? PvdA haalt de PVV gewoon rechts in en gaat alsnog 1 miljard op OS bezuinigen.’ Sjoerdsma vervolgt, ‘Geen kaasschaaf, daar ben ik het mee eens, maar we moeten er samen voor zorgen dat het ook geen botte bijl wordt.’ Jasper van Dijk van de SP confronteert ook de PvdA met Samsoms woorden dat 1 miljard bezuinigen onder de fatsoensnorm is.

Ook Ingrid de Caluwé blijft niet van kritiek verschoond. Voornamelijk over de besteding van het revolverende fonds en het toegenomen belang van het bedrijfsleven als nieuwe partner in internationale samenwerking is er veel kritiek. Een dappere studente internationale betrekkingen uit het publiek stelt De Caluwé de vraag of zij misschien de discussie van de afgelopen 60 jaar heeft gemist op het gebied van top-down development en stelt dat het betrekken van het bedrijfsleven nieuwe wijn in oude flessen is. Monique van ’t Hek van Plan International zet deze bewering kracht bij en stelt dat het overhevelen van complexe en sociale problemen naar bedrijven geen goed idee is.

Gemoedelijke sfeer

Het debat verloopt verder gemoedelijk en behalve een aantal kritiekpunten wordt de discussie niet echt op het scherpst van de snede gevoerd. Bram Van Ojjk, die deze dag is uitgeroepen tot ‘Fair politician of the day’, heeft de lachers op zijn hand. De insteek van het debat zou een discussie zijn over de prioriteiten van de nieuwe regering en het moderniseren van ontwikkelingssamenwerking. Maar ondanks dat er veel interessante punten zijn besproken ging de discussie toch grotendeels over geld en was innovatie in de sector niet onderdeel van de discussie.

Onder het genot van een drankje en de muziek van Congolees talent Fredy Massamba wordt de Afrikadag in de Sugarfactory afgesloten. De Afrikadag, dat door één van de prominenten werd beschreven als ‘het feest der herkenning’, bood de gasten een gevarieerde en inhoudelijke dag waar dringende vragen konden worden gesteld en nieuwe vragen konden worden geformuleerd.

Op 22 November organiseert Vice Versa het Smart Aid Live Debat in de Koninklijke Stadsschouwburg in Den Haag. Dit debat zal gaan over de vraag hoe de Nederlandse topsector Internationale samenwerking kan innoveren. Wilt u hierover meedenken meld u dan hier aan.