Amnesty International heeft kandidaat-Kamerleden in de Balie uitgenodigd om met elkaar in debat te gaan over buitenlandbeleid. Debatleidster Lousewies van der Laan vraagt het publiek voor wie buitenlandbeleid bepalend is bij het stemmen. Het is niet verrassend dat vrijwel alle aanwezigen buitenlandbeleid zwaar meewegen in het stemhokje. Of het debat een stempel drukt op de keuze van zwevende kiezers is de vraag. Maar deze avond maakt in ieder geval duidelijk dat een goede hulpverlener zijn toch echt iets anders is dan een goede politicus.

Het eerste thema van de avond wordt ingeleid door Generaal Cees Holman. Zijn wollige verhaal leest hij in rap tempo voor, waarin weinig positieve woorden te vinden zijn voor partijen die bezuinigingen op defensie. Hij besluit zijn rede met de stelling dat ontwikkelingssamenwerking en defensie moeten worden samengevoegd om van veiligheid een groter thema te maken.

Frans Timmermans (PvdA) merkt terecht op dat een generaal natuurlijk defensie verdedigt. Echter, voor de PvdA is integratie van defensie op grote schaal de enige oplossing om kosten in deze sector te beperken.  ‘Er is geen enkele sector waar meer geld verspild wordt dan bij defensie en vrijwel elk Europees land bezuinigt op deze sector’, aldus Timmermans.

Voor Harry van Bommel (SP) is ‘de krijgsmacht er lang niet altijd om vooruitgang te bereiken. Wij vinden dat Afghanistan is mislukt.’ Zijn verdere inbreng blijft beperkt en is weinig zeggend, zelfs als het over Europa gaat. Van Bommel staat Timmermans nog wel bij in zijn beklaag dat de VVD nu roept niet te bezuinigen op defensie, maar het afgelopen jaar de grootste bezuiniging heeft doorgevoerd.

Han ten Broeke (VVD) staat alleen op rechts, nu Raymond van Roon het heeft laten afweten vanwege rugklachten. Hij staat namens de VVD voor bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking in plaats van defensie, want veiligheid van Nederlanders waarborgen is een kerntaak van de overheid. ‘Het financieren van hulporganisaties is geen taak van de overheid. En organisaties weten u prima te vinden’, luidt de boodschap van Ten Broeke aan het publiek.

Handel en mensenrechten

Bij het tweede thema, handel en mensenrechten, herleeft Joël Voordewind (Christenunie) oude tijden met zijn betoog over het samengaan van de dominee en de koopman. De dominee is niet meer te verkopen volgens Ten Broek.

Al snel verplaatst de discussie naar het verwijt dat de VVD de afgelopen periode heeft verzaakt in bevriende landen aanspreken op mensenrechten. Wassila Hachchi (D66): ‘Als je niet altijd en overal staat voor mensenrechten verlies je je geloofwaardigheid en je effectiviteit.’ Hachchi vraagt om uitleg over de enige zin in het pakket van het minderheidskabinet, en die ging over Israël. Wanneer zij het schenden van rechten van Palestijnse kinderen erbij haalt, volgt het eerste geklap van de avond uit de zaal.

Lars Troost van Amnesty International leidt het derde thema in en betoogt dat opkomende economieën bepalend zullen zijn voor mensenrechten de komende periode.

Ervaring telt

Vanuit zijn eigen ervaring illustreert Arjen Erkel (CDA) waarom het lastig is om vooruitgang te boeken op mensenrechten in sommige landen. Hij sloot zijn voorbeeld af met ‘iemand met 1 persoon in elkaar slaan in plaats van met vijf personen is vooruitgang.’ De gehele avond blijft de debutant van de avond ongemakkelijk in zijn nieuwe rol als politicus. Zijn uitspraken waren vaak onhandig verwoord en neigde soms zelfs onbedoeld naar komisch.

De joviale Ten Broeke weet in zijn eentje vonken in het debat te brengen en slingert meerdere rake oneliners het debat in. ‘Nederland exporteert geen democratie, maar kaas, komkommers en kennis.’ Hij weet daardoor op elk thema zijn standpunt te verkopen en laat samen met Timmermans zien dat ervaring in een debat je sterker kan maken. De VVD’er slaat op het laatst van de avond alleen de plank mis, als hij eenzijdig blijft razen over Israël. ‘Israël is een voorbeeld, als je in de gevangenis zit krijg je tenminste een advocaat’, aldus Ten Broeke, waarna protest uit de zaal volgt.

Van de politici staat alleen El Fassed (Groenlinks) hoofdschuddend op het podium en roept de Twentse wereldburger tot halt. ‘Ten Broeke doet zojuist al zijn opgebouwde krediet teniet inzake zijn standpunt Israël’ volgt direct daarna op Twitter. Helaas blijft de verdere bijdragen van Arjan El Fassad beperkt. De oud-lobbyist van diverse ontwikkelingsorganisaties is opmerkelijk scherper wanneer het gaat om noodsituaties in landen dan bij het maken van beleidskeuzes.

Bij elk van de drie onderwerpen die tijdens het buitenlanddebat wordt aangesneden, eindigt de stelling uiteindelijk in een land waar de situatie schrijnend is. De gasten verzeilen in de vraag naar de beste oplossing voor Syrië en mogelijke hervormingen van de Verenigde Naties. Interessante kwesties, maar weinig doorslaggevend in de koers van het buitenlandbeleid en bezuinigingsvraagstukken.

Als Hachichi namens D66 minister is, dan komt er een buitenlandbeleid waarin diplomatie, veiligheid en humanitaire hulp centraal staan. D66 kiest niet voor zware bezuinigingen op defensie of op ontwikkelingssamenwerking en kiest voor het midden.

Hachichi weet als enige een krachtig slotbetoog neer te zetten en doet direct een gooi naar het ministerschap. Het buitenlanddebat van Amnesty en de Balie zorgde voor een mooie avond, maar mijn stem heeft het niet bepaald.