Gisteren schreef professor Annelies Zooomers op deze site (Universiteit Utrecht) dat migratie een belangrijk onderdeel zou moeten worden van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid. Volgens Paul Hassing, consultant en voormalig topambtenaar, is dat echter onzin. ‘Hoe goed bedoeld ook, het pleiten voor migratie als onderdeel van het ontwikkelingsbeleid is de facto een poging om voor te schrijven wat de thematische prioriteiten moeten zijn van  ontwikkelingslanden via het mobiliseren van lobbyisten in Nederland.’

Professor Zomers heeft een interessant essay geschreven over het verschijnsel migratie en ontwikkeling. Er zullen maar weinigen zijn die haar beschrijving van het verschijnsel migratie zullen willen weerleggen. De nuances dat de Zuid-Noord migratie niet de grootste en belangrijkste verplaatsing van mensen is, de Zuid-Zuid migratie vele malen groter is en de opvatting dat Nederland waarschijnlijk migranten nodig heeft om de vergrijzing op te vangen zal veel instemming krijgen. Dat de remittances van migranten niet aan alle ontwikkelingslanden ten goede komen maar aan een bepekt aantal, spreekt voor zich. De essay is tevens een welkome verhandeling in een tijd waarin xenofobie de kop opsteekt.

Mijn twijfel over haar essay is de relatie die Professor Zoomers legt met het ontwikkelingsbeleid en met een pleidooi voor een nieuw migratiebeleid. Dan wordt het plotseling een stuk schimmiger.

Alle ontwikkelingslanden hebben te maken met het migratievraagstuk. Zoomers doet alsof dat alleen voor de 15 partnerlanden geldt. Ik durf de stelling aan dat voor bijna alle ontwikkelingslanden geldt. Dus de 15 partnerlanden onderscheiden zich niet door migratie van de overige ontwikkelingslanden.

Onbewezen

Het vraagstuk van de voedselzekerheid zou gediend worden met het erkennen van het migratievraagstuk. Want door migratie, argumenteert Zoomers, neemt het vraagstuk van de voedselzekerheid toe. Dat is op zijn zachts gezegd een onbewezen stelling. Als mensen migreren dan zou ook het argument gehanteerd kunnen worden dat ergens anders (de regio van vertrek) de druk op de voedselzekerheid afneemt. Het leggen van de relatie van mitigatie met voedsel en energie komt nogal opportunistisch over. Trachten aan te sluiten bij bestaand thematisch beleid verhoogt de kans op (beleids)acceptatie, heeft Zoomers gedacht.

Een ander argument is dat Nederland veel expertise heeft op het gebied van mensenrechten. Die zou dan ingezet kunnen worden. Hier laat Zomers de verdenking op zich dat ze voor eigen  parochie preekt en hoopt die organisaties  en instituties aan haar zijde te krijgen die zich met mensenrechten bezig houden. Hier spreekt de lobbyist Zoomers haar achterban toe.

De stad

Ook het klimaatprobleem wordt door Zomers aangehaald als een argument dat migratie zal toenemen. Het is goed mogelijk dat klimaatverandering invloed heeft op de bestaanscrisis  van mensen. Daartoe verwijst Zomers naar twee publicaties. Maar de werkelijke migratie in China, India en Afrika wordt vooral veroorzaakt door mensen die de rurale gebieden  verlaten ten gunste van een (vermeend) beter leven in de stad. Dat lijkt voorlopig de belangrijkste interne Zuid-Zuid stroming nu te zijn.

Dat steeds meer mensen in deltagebieden met klimaatverandering te maken zullen krijgen, wordt internationaal breed gedeeld. Voorspellingen geven aan dat de migratie naar die lagere  delen van de wereld niet door klimaatverandering worden beperkt. Wat wel een punt van zorg is.

Tenslotte merkt Zomers op dat we nog veel kunnen leren van sommige ontwikkelingslanden. Als dat zo is, waarom moet het Nederlandse ontwikkelingsbeleid daar dan nog rekening mee houden? Het zijn toch deze landen die in eerste instantie de urgentie van het migratievraagstuk inzien en daar beleid op maken? Ik heb het hier niet over oorlogsvluchtelingen of mensen die getroffen worden door een natuurramp. Dat is van een andere categorie.

Lobbyisten

Professor Zomers vat een aantal verschijnselen van migratie kort en helder samen. Haar pleidooi voor migratie in het ontwikkelingsbeleid is helaas niet zo helder. Een aantal ontwikkelingslanden houden al rekening met het verschijnsel migratie. In plaats van te pleiten voor opname in het Nederlandse beleid zou verder onderzoek gedaan kunnen worden naar de mate waarin de aanpak van ontwikkelingslanden die hier rekening mee houden kan worden verbeterd. Natuurlijk samen met onderzoekers in ontwikkelingslanden.

Ik heb in een eerdere bijdrage aan Vice Versa on line de waanzin van steeds wisselende thematische prioritieten proberen duidelijk te maken. Thematische prioriteiten verhinderen  donoren om werkelijk te luisteren naar de behoeften van ontwikkelingslanden. Hoe goed bedoeld ook, het pleiten voor migratie als onderdeel van het ontwikkelingsbeleid is de facto een poging om voor te schrijven wat de thematische prioriteiten moeten zijn van  ontwikkelingslanden via het mobiliseren van lobbyisten in Nederland.

Een nieuwe bewindspersoon is hier gevoelig voor omdat de traditie gebiedt om bij elke nieuwe regeringsperiode weer nieuwe thematische prioriteiten te benoemen.  Voor alle duidelijkheid, ik pleit niet voor het laten bestaan van de huidige thematische prioriteiten, ik wil ervan af. Luisteren naar wat mensen en landen nodig hebben en daarop inspelen, is het uitgangspunt. Vooringenomenheid over bepaalde thema’s belemmert dat.