De Simon Jelsma Award is een mooi eerbetoon van Oxfam Novib aan haar oprichter, vindt Rob Zadel. Hij vraagt zich echter af of de winnaar, de Libre Foundation, werkelijk opereert in de pioniersgeest van Jelsma: ‘Zijn lijfspreuk is versnipperd geraakt.’

Simon Jelsma (1918-2011) was oprecht een pionier op het gebied van wat wij nu aanduiden met de term ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’.

Met zijn lijfspreuk ‘dromen, denken, durven, doen en doorzetten’ heeft hij aangetoond dat zakelijk succes en menselijke bewogenheid heel goed samen gaan. Als medeoprichter van de Nationale Postcodeloterij heeft hij veel neergezet.

Het is een prima initiatief van Oxfam Novib om ter nagedachtenis aan haar oprichter een award in te stellen voor jong Nederlands talent dat zich inzet voor een rechtvaardige wereld zonder armoede.

Denkers, doeners en grote motoren

Je hebt denkers en je hebt doeners en daartussen bestaat een wereld van verschil. Denkers die ook doeners zijn, een typisch kenmerk van pioniers, komen niet veel voor. Dromen, durven en doorzetten zijn onlosmakelijk verbonden aan de oorspronkelijkheid van de pionier. Organisaties of bedrijven die door pioniers zijn opgezet en vormgegeven, vertonen in een later stadium veelal de neiging dit te vergeten en te verbureaucratiseren.

Grote motoren in de baan zijn in de wielrennerij een bekend onderdeel van de zogenaamde zesdaagse. In eens word de edele fietssport, het benenwerk, verstoord door het lawaai en de stank van de grote motoren met hun gangmakers. Wedstrijden die in het verleden trouwens vaak ook nog eens gekocht werden door de winnaars. Niet leuk voor het publiek. Als de grote motoren in de baan komen van ontwikkelingsorganisaties, is het oppassen geblazen. Dan verdwijnt de pioniersgeest van het denken en het doen.

De ware pionier

Het is de Libre Foundation gegund om de eerste Simon Jelsma Award te hebben mogen ontvangen. Haar doelstelling om kleine NGO’s in ontwikkelingslanden op con amore-basis te trainen en te coachen is een mooi initiatief. Toch vind ik de doelstelling van deze foundation niet bepaald oorspronkelijk. Er zijn meerdere (trainings)instituten al geruime tijd en op de zelfde wijze bezig NGO’s in ontwikkelingslanden te adviseren en te trainen. Ik mis daarbij de volledige dekkingsgraad van de pionier Jelsma.

Voor wat betreft durf vertoont het onlangs gepubliceerde rapport van Artsen zonder Grenzen, Humanitarian Negotiations Revealed – The MSF Experience, daarentegen veel aanknopingspunten. Het is niet eenvoudig om het publiek en de donateurs uit de droom te helpen dat hulp in complexe gebieden onpartijdig, onafhankelijk en neutraal zou zijn.  Dat het logische verstand moet samengaan met het verlenen van hulp – en daarmee dwars in kan gaan tegen dogmatische verwachtingen die leven bij het publiek over de hulp. Ook dat is pionieren. Onder de titel De mythe van humanitaire principes doorbroken heeft Carolien Pronk op deze website een interessant artikel hierover geschreven.

Recht doen aan de lijfspreuk van Simon Jelsma zal een grote opgave zijn voor de toekomstige winnaars van de ingestelde award. ‘Dromen, denken, durven, doen en doorzetten’ zijn te veel uit elkaar getrokken en te versnipperd geraakt. En toch is er ook de zekerheid dat de ware pionier elke keer weer zal opstaan.