In navolging van de brieven over voedselzekerheid, water, en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, zet demissionair staatssecretaris Knapen in een Kamerbrief het beleid voor het speerpunt veiligheid en rechtsorde uiteen. Doelstelling van zijn beleid is onderliggende oorzaken van conflicten, instabiliteit en uitsluiting aan te pakken en positieve krachten in de samenleving van fragiele landen te ondersteunen.

Uitgangspunten van beleid

Veiligheid en rechtsorde zijn noodzakelijke voorwaarden voor duurzame ontwikkeling en zelfredzaamheid in instabiele en onveilige landen, aldus staatssecretaris Knapen. Een goed functionerende rechtsorde is een voorwaarde voor economische groei en ontwikkeling. Door te werken aan veiligheid voor mensen, een functionerende rechtsorde, inclusieve politieke processen, legitieme en capabele overheden, werkgelegenheid en basisvoorzieningen worden de benodigde voorwaarden geschapen voor een effectieve investering in de millenniumdoelen. Dit geldt in het algemeen, maar voor fragiele landen in het bijzonder. Conflictpreventie is daarom van groot belang.

Op korte termijn moeten we ons richten op interventies om onderling vertrouwen te herstellen. Op langere termijn is de inzet gericht op opbouw van instituties en inclusieve politieke processen. Daarbij baseert Knapen zich op het World Development Report 2011 Conflict, Security and Development dat stelt dat conflict, onveiligheid en instabiliteit in combinatie met zwakke instituten een belangrijk obstakel voor ontwikkeling vormen.

Interventiestrategie en doelen

De doelstelling is onderliggende oorzaken van conflicten, instabiliteit en uitsluiting aan te pakken en positieve krachten in de samenleving van fragiele landen te ondersteunen. Nederland concentreert zich daarbij op:

a) Veiligheid voor mensen (fysieke veiligheid voor mensen, voorkomen van geweld)

b) Een functionerende rechtsorde (herstel van de rechtsorde, bijvoorbeeld de politietrainingsmissie in Kunduz)

c) Inclusieve politieke processen (zoals dialoog in de samenleving)

d) Een legitieme en capabele overheid (waaronder capaciteitsontwikkeling van overheden)

e) Werkgelegenheid en basisvoorzieningen

Partners en kanalen

Knapen onderstreept het belang van een bewuste keuze voor partners en kanalen. Effectiviteit is daarbij het leidende principe. Het gaat om een goede afweging tussen bilaterale, particuliere en multilaterale partners en kanalen, waarbij de landenspecifieke situatie doorslaggevend is voor de mix van interventies, de kanaalkeuze en de samenwerking met partners. Bilateraal wordt dit speerpunt uitgevoerd in tien landen: Afghanistan, Burundi, Jemen, Palestijnse Gebieden, Zuid-Soedan, Ethiopië, Indonesië, Kenia, Rwanda en Uganda.

Maatschappelijke organisaties spelen daarnaast een essentiële rol bij de levering van sociale voorzieningen en bij het vormgeven van de dialoog tussen overheid en bevolkingsgroepen. Het bedrijfsleven kan een rol spelen bij het creëren van economische kansen en werkgelegenheid. Bij het multilaterale kanaal ziet Knapen een belangrijke rol voor de EU op het gebied van vredesopbouw en conflictpreventie. De VN heeft daarnaast het wereldwijde mandaat voor vredeshandhaving en vredesopbouw, terwijl de Wereldbank vooral een rol speelt bij conflictpreventie door bij te dragen aan economische wederopbouw en het creëren van een goed investeringsklimaat.

Financiële middelen

Een bedrag van €127,5 miljoen zal decentraal beschikbaar worden gesteld voor de tien partnerlanden met het speerpunt veiligheid en rechtsorde:

Afghanistan €36,3 miljoen

Burundi € 5,0 miljoen

Ethiopië € 5,2 miljoen

Indonesië € 6,9 miljoen

Jemen € 2,9 miljoen

Kenia € 7,2 miljoen

Oeganda € 8,8 miljoen

Palestijnse Autoriteit €11,5 miljoen

Rwanda € 9,0 miljoen

Zuid-Soedan €34,9 miljoen

Vanuit centrale middelen zal via het Stabiliteitsfonds en het Wederopbouwfonds respectievelijk €58 miljoen en €57,4 miljoen worden besteed aan bevordering van vrede, veiligheid en rechtsorde.

De contouren van het speerpunt veiligheid en rechtsorde waren reeds uiteengezet in de Focusbrief Ontwikkelingssamenwerking van 18 maart 2011. Het speerpunt is deels gebaseerd op de strategie ‘Veiligheid en ontwikkeling in fragiele staten’ uit 2008. Deze brief werkt dat verder uit. Dit is de vierde en daarmee laatste brief over de speerpunten van het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid.