Terwijl in Mali een staatsgreep aan de gang is, is Vice Versa columniste Manon Stravens (ICCO) op dienstreis in Ghana. Aan haar laptop gekluisterd in een poging om de situatie te begrijpen, vraagt ze zich af wat ze in de huidige situatie moet doen. ‘De laatste dagen kennen een stroomversnelling van gebeurtenissen, waar het logical framework volledig in ontbreekt.’ 

Het is je reinste pesterij dat tijdens de bevalling van een column over goed interim management, een nieuwe directeur, een herboren regiokantoor en een vermeend vliegende doorstart van ICCO West Afrika, in Mali een staatsgreep wordt gepleegd. Niet alleen ligt de helft van die column in een gesloten kist in mijn huis in Bamako, de huidige situatie maakt hem volledig ongepast. Hoe volatiel kan het leven zijn. Ik geloof dat een crisis mooie creaties kan doen ontkiemen, dus eens zien wat er uit de inktveer komt.

In drie droge zinnen: als reactie op oprukkende rebellengroepen in het Noorden en een uitblijvende oplossing hebben militairen President Amadou Toumani Toure een maand voor de verkiezingen van de troon gestoten. Tienduizenden vluchtelingen, Kidal, Gao en Timboektoe gevallen, onlusten in Bamako, internationale afkeuring en een regionale oproep tot terugkeer naar de constitutionele orde. Anderhalve week vlammende spanning alom.

Bijna drie weken ben ik nu in Ghana op dienstreis. Dinsdag zou ik terugkeren naar Bamako. Dat plan is nu aan flinke storing onderhevig en lijkt – leek – lijkt – voorlopig vervlogen. Ik zit al dagen aan mijn beeldscherm gekluisterd en doe verwoede pogingen om de situatie te volgen, te begrijpen en te communiceren. Accra gaat volledig aan me voorbij. Ik probeer met alle macht via laptop en mobiel in Bamako te zijn. Ik waardeer het aanbod van mijn Ghanese partners, variërend van een kantoor tot financiële hulp, maar van de crisis snappen ze weinig. Ik was een kleuter ten tijde van Ghana’s laatste staatsgreep en het woord past naar eigen zeggen niet meer in hun wereldbeeld van beschaving en moderniteit.

De emotionele janboel in mijn hoofd belemmert het verstand mijn zegeningen te tellen. Veilig verbannen is buiten gevaar, maar ver van huis en haard. Ik wil niets liever dan nu in Mali zijn. Een situatie als deze beleef je niet graag alleen en afstand frustreert. Ik wil weten wat mensen beleven en ja, ook zo Malinees laconiek leren zijn. En wellicht vreemd, maar ik mis het debat. Het is moeilijker grip krijgen op mogelijke scenario’s en dus mijn eigen plan. De laatste dagen kennen een stroomversnelling van gebeurtenissen, waar het logical framework volledig in ontbreekt. Grenzen open, banken dicht, kalmte op straat, volksopstand tegen de ECOWAS, een ultimatum, dreigende sancties, demonstraties en dialoog. Collega’s die (willen) vertrekken, anderen die blijven. Ik bespreek een evaluatie, doe een project betaling en lees een rapport. Ondertussen winnen de rebellen terrein. Het is laveren tussen hoop en hopeloos, tussen trivialiteiten en tristesse. “Ik ga vanavond alweer alleen uit, wanneer kom je nou eens terug?” maar ook “Please, you hold on in Ghana, wacht nog maar even tot de rust is wedergekeerd”.

Ik geef mezelf nu even de ruimte en vanaf morgen een schop. Geen Malinees is gebaat bij een malende Manon en ik doe er beter aan te roeien met de riemen die ik wél heb en waar ik iets in kan betekenen. Zoals. Met een half oog lees ik over geruchten dat we wellicht nog eens een miljard bezuinigingen te verduren krijgen. Ook ontwikkelingssamenwerking ligt onder vuur en dat haalt het oor van onze partners. Afgelopen week deden ze het voorstel voor een tegengeluid. Afreizen naar Nederland om verantwoording af te leggen aan het Nederlandse publiek en tegelijkertijd een oproep aan pers, publiek en politiek voor het belang van steun voor hun werk. Ja, waarom niet? Goed gebekte mannen die het Catshuis wellicht eens van repliek kunnen voorzien. Geen staatsgreep maar directe dialoog. Daar kan en wil ik wel aan meewerken.

Ik krijg zojuist een sms dat de militairen de constitutionele orde willen herstellen. Er beweegt wat, wellicht een lichtpunt, geen sancties, op naar een uitzicht op een sortie de crise. En misschien tóch heel even terug.