Afgelopen vrijdag werd het nieuws bekend dat er in het Catshuis is besloten om één miljard te bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Het regende sindsdien aan reacties, variërend van diep verontwaardigd tot euforisch.

Maurice de Hond peilde dat maar 23 procent van de bevolking tegen bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking is, zo meldde het NRC op zondag, Maar dit beeld houdt geen rekening met de verschillen binnen de groep tegenstanders. Al surfend op het internet, kom je er al gauw achter dat deze groep kan worden opgedeeld in de groep die de hulp geheel wil stopzetten en de groep die vooral hervormingen wil zien.

De partijen die in het Catshuis aan het onderhandelen zijn laten zich voorlopig op hun website niet uit. Alleen op de website van de VVD zijn enkele reacties te vinden over het onderwerp onder de stelling ‘zinvol bezuinigen is ook een kunst’. Alleen Arjan El Fassed (GroenLinks) en Joël Voordewind (ChristenUnie) zijn op hun partijwebsites prominent aanwezig. In een opiniestuk uit het Nederlands Dagblad noemt Voordewind zes concrete punten waarop volgens hem de ontwikkelingssamenwerking effectiever kan, waaronder stoppen met begrotingssteun en investeren in landbouw.

Weekend kranten

NRC Handelsblad pakt uit. De weekend editie van het NRC staat vol met artikelen, opiniestukken en interviews over ontwikkelingssamenwerking. Een hele bladzijde wordt gewijd aan de invloed van Arend Jan Boekestijn, oud VVD kamerlid, die met zijn ‘Boekestijntjes’ een stuk bekender is in het debat over ontwikkelingssamenwerking dan de VVD-woordvoerder ontwikkelingssamenwerking De Caluwé. Nu hij geen kamerlid meer is kan hij ‘stoute dingen zeggen’, een reden waarom Boekestijn fan is van twitter. Ook wordt bekend dat hij ‘achterommetjes’ hield met Maxime Verhagen. Zo kwamen zij overeen om samen Koenders aan te pakken. Daarnaast zou Verhagen, om de onderhandelingen in de Tweede Kamer voor Boekestijn makkelijker te maken, ook wel eens Kathleen Ferrier voor hem bespelen.

Vader en zoon Willem en Kees Zevenbergen (samen goed voor meer dan 50 jaar ontwikkelingswerk) geven, één pagina verder, in een dubbel interview aan dat Afrika geen behoefte meer heeft aan ‘de witterik’. Ze zien geen reden om vast te houden aan het ‘dogma’ van 0,7 procent. De ontwikkelingsorganisaties in Nederland zijn teveel verstatelijkt vindt Kees Zevenbergen. Zij moeten weer terug naar hun achterban. De overheidssteun kan met de helft minder als ook de verantwoordingseisen worden teruggeschroefd. ‘Een onafhankelijke burgerbeweging, terug naar de basis. Dat klinkt vader Willem als muziek in de oren.’

In Trouw is er volop aandacht voor het CDA: prominenten Piet de Jong en Bas Plaisier dreigen uit de partij te stappen als er daadwerkelijk op de hulp wordt bezuinigd. Trouw gaat op reportage in Wierden, CDA-bolwerk, en komt erachter dat er verschillende meningen zijn. Verder wordt de vraag gesteld wie er nou eigenlijk baat heeft bij het lekken. Voorlopig komt men uit bij Wilders.

Paul Hoebink, hoogleraar ontwikkelingssamenwerking in Nijmegen, is twee keer aan het woord. In een interview vertelt hij dat het erg moeilijk zal zijn om te bezuinigen. De kaasschaafmethode wordt moeilijk omdat het gaat om een hard stuk kaas dat moeilijk in de hand ligt. De helft van het budget ligt zeker vast. Wel kan er volgens hem 400 miljoen bezuinigd worden op de vrijwillige bijdrage aan internationale organisaties als het Global Fund. Er kan 250 miljoen bespaard worden op bilaterale hulp en als de afspraken met het maatschappelijk middenveld worden verbroken komt er in theorie nog eens 300 miljoen vrij. In zijn opiniestuk verderop in de krant verbaast Hoebink zich erover ‘hoe Nederlands het opgelaaide debat is. Er wordt nauwelijks over de dijken gekeken naar wat er om ons heen met internationale samenwerking gebeurt en hoe de geschiedenis in elkaar zit,’ aldus Hoebink.

Euforie

Blijdschap en soms zelfs euforie (‘EINDELIJK’) klinkt bijvoorbeeld op de website van de Telegraaf, maar ook bij de Volkskrant. In de reacties van lezers wordt gewezen op het recht om zelf te beslissen. Je mag als voorstander van ontwikkelingshulp je ‘Afrikaanse hobby’ niet opdringen aan anderen. ‘Goed gedaan Geert’ komt voorbij en volgens een andere lezer is Nederland inmiddels zelf een ontwikkelingsland geworden. Men moet zich concentreren op de voedselbanken in eigen land en de burgers die hier ‘creperen’.

Verontwaardiging

De verontwaardiging van voorstanders richt zich vooral tegen het CDA. ‘Walgelijk, onmenselijk en asociaal’ zegt een lezer op de site van de Volkskrant. Ook Alexander Kohnstam, voorzitter van Partos, legt in een interview met de Volkskrant en op twitter het CDA het vuur aan de schenen: ‘De partij betaalt dan op rekening van de armsten in de wereld een losgeld van 1 miljard aan de PVV om verder te kunnen regeren.’ Ook René Grotenhuis (Cordaid) is boos, zo liet hij weten op de radio bij Tros Kamerbreed. ‘Het CDA wordt door de PVV gegijzeld’, aldus Grotenhuis.

Het openlijke commentaar van prominenten uit de partij en de brief van oud-CDA bewindslieden krijgen veel aandacht. ‘De proefballon van 1 miljard bezuinigingen’ stuit op veel verzet. Dat meldt de actie JeKrijgtWatJeGeeft. Oud-premier Piet de Jong zegt zijn lidmaatschap op als het door gaat. De Jong zei op vrijdagavond in Nieuwsuur: ‘Ik ga er tegen vechten, met mijn laatste krachten.’

Hervorming en alternatieven

Op elk forum wordt naast uitingen van blijdschap of verontwaardiging vooral ook gevraagd om hervorming. Op de site van OneWorld schrijft Ton Dietz: ‘Het moet niet minder, het moet anders. Die boodschap is lastig over te brengen in het huidige gepolariseerde klimaat.’ De 0,7 norm wordt vooral aangehaald door mensen die het CDA wijzen op steun aan een motie van GroenLinks en de ChristenUnie om die norm koste wat kost te behouden. Vele voorstanders en experts vinden dat de norm achterhaald is. Hervormingen zijn nodig, maar moeilijk omdat men ‘bang is om olie op het vuur van de PVV te gooien’, zo vertelt Kees Zevenbergen in de NRC.

Sommige mensen komen ook met alternatieve bezuinigingen. De hypotheekrenteaftrek is populair, maar originele ideeën zijn er ook. Het beeld van de rokende onderhandelaars op het terras van het Catshuis bracht arts en publicist Ivan Wolffers op een idee. Hij wil graag in één klap gezond blijven en de ontwikkelingssamenwerking redden. Alhoewel hij graag hervormingen ziet acht Wolffers de korting van 1 miljard onterecht. Met een extra accijns van een euro op een pakje sigaretten int de overheid 525 miljoen euro. Dan is al de helft van de gelekte bezuinigingen niet meer nodig.

Lees ook ‘Geruchten over bezuinigingen maakt de twitteraar in mensen los’