De Meerjarige Strategische Plannen (MJSP) zorgden tijdens het debat van woensdagmiddag voor veel vragen en opmerkingen van de Kamerleden. ‘Waarom zijn sommige landen uitvoeriger beschreven dan andere? Waar blijven de concrete plannen? Hoe worden de plannen gemonitord?’ Maar bovenal vroeg men zich af of het überhaupt wel noodzakelijk was om hierover te debatteren als er straks fors gesneden gaat worden in het ontwikkelingsbudget.

Tijdens haar betoog werd Kathleen Ferrier (CDA) flink aangevallen door de oppositieleden. Wassila Hachchi (D66) vroeg haar: ‘Wat gebeurt er met al het verrichte werk van afgelopen jaren als er straks wordt bezuinigd?’ Joël Voordewind (ChristenUnie) wilde graag weten of Ferrier helemaal niet gepolst was over de bezuinigingen. Ferrier wilde hier niet op ingaan: ‘Ik doe alleen duidelijke uitspraken op feiten en die heb ik nu niet.’

Jeroen de Lange (PvdA) stelde vast dat hij mocht concluderen uit Ferriers reactie dat haar fractie niet aan de 0.7 norm zal vasthouden. Maar Ferrier hield stug vol niets af te weten van wat er nu wordt besproken in het Catshuis. Bovendien wilde ze geen uitspraken doen over haar fractie.

Arjan El Fassed (GroenLinks) deed een laatste poging: ‘Bent u het met mij eens dat als er nu fors wordt gesneden, dat dat duurkoop en ineffectief is en juist kosten met zich meebrengt?’ Ook hier wilde Ferrier niet op reageren: ‘Ik zit niet aan de tafel bij het Catshuis. Ik kan staan voor waar mijn fractie voor staat, maar ik heb geen glazen bol.’  

Uitwerking

Het debat werd voortgezet en de vragen werden weer gericht aan staatssecretaris Ben Knapen. VVD-lid Ingrid de Caluwé was volgens Hachchi erg kritisch richting de MJSP’s en vroeg haar daarom: ‘In hoeverre sta je achter deze plannen?’. De Caluwé gaf aan ‘zeer te spreken te zijn over de 15 gekozen partnerlanden en de aanpak, maar dat de concrete doelen voor de landen niet duidelijk zijn. We zien te veel algemeenheid, binnen de speerpunten kan het nog alle kanten op.’ De Lange (PvdA) sloot zich hier bij aan: ‘De plannen doen matig af in verhouding met wat de medefinancieringsorganisaties moesten inleveren om subsidie te krijgen.’

Hachchi (D66) voegde hieraan toe dat zij ziet dat de aanpak potentie heeft, maar de uitwerking van de twee speerpunten veiligheid en seksuele en reproductieve gezondheid wel erg lang duurt. Moeten de vier speerpunten juist niet samenhang hebben met elkaar?

Bij alle Kamerleden rees dan ook de vraag of het niet mogelijk is om een schematisch overzicht te krijgen over de afrekenbaarheid van de MJSP’s per land. De staatssecretaris legde uit dat de gepubliceerde MJSP enkel samenvattingen waren. ‘Dit is overwogen, omdat niet elk land alles mag weten. We beschikken nu over meer details, maar ik wilde niet met een vorkheftruck de Kamer binnen rijden. De voortgangsrapportages worden nog verder uitgewerkt en daarna kunnen we weer verder discussiëren.’, aldus Knapen.

Speerpunten

Knapen maakte verder duidelijk dat de totstandkoming van de vier thema’s niet zomaar verzonnen is. ‘Er is gekeken naar de specifieke analyses van de partnerlanden en naar de vraag uit deze landen zelf. Ook is gekeken naar wat andere donorlanden doen, zodat voor Nederland duidelijk was waar we een verschil konden maken. Per partnerland is daarom gekozen voor drie thema’s.’

Bovendien zijn de plannen, volgens de staatssecretaris, opgesteld met de expertise van externe deskundigen, als de Universiteit Wageningen, het Koninklijk Instituut voor de Tropen, de United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization en medebeoordeeld door het European Mediation Network Initiative.

El Fassed (GroenLinks) vond dat de staatssecretaris een kans liet liggen als het gaat om welke geldstromen uit ontwikkelingslanden wegvloeien. ‘We moeten kijken welke negatieve effecten het beleid van Nederland en de Europese Unie heeft op deze landen: de Public Common Bads.’

Knapen gaf aan dat de Public Bads moeilijk te formuleren zijn. ‘We hebben alleen in de praktijk bekeken hoe we dat eventueel kunnen doen. Hiervoor zijn drie pilots opgezet. We hebben een afspraak met Bangladesh, Ghana en Mali om samen met de ambassades naar de Public Bads te kijken. Het is een interessant idee, maar nog niet voor een toolkit. Het zijn tot nu toe pilots zonder uitkomst.’

Partnerlanden

Als laatste ging de staatssecretaris in op een aantal vragen over specifieke landen. De Lange (PvdA) stelde voor om in Rwanda het voortouw te nemen door een internationale commissie op te zetten die een rapport schrijft over wat er tijdens de burgeroorlog is gebeurd. ‘Dit zou kunnen leiden tot erkenning en wellicht tot verzoening.’

Knapen: ‘Het is een prikkelende gedachte. Het is de moeite waard om in de hele regio te kijken wat daar de gedachten over zijn. Maar alleen als daar behoefte aan is. We moeten niet als een marskramer gaan rondlopen. Wij in Den Haag willen nog wel eens te makkelijk oordelen. In Rwanda zijn de wonden nog maar 15 jaar oud. Bescheidenheid en voorzichtigheid zou ons hier sieren.’

‘Afghanistan is het ergste land om moeder te worden’, aldus Hachchi (D66). ‘Waarom is er voor gekozen om daar niet in te zetten op het thema seksuele en reproductieve gezondheid? We zitten er nu toch al.’ Maar volgens Knapen wordt er wel het een en ander gedaan aan vrouwen participatie. Het programma in Kunduz leidt vrouwen op en geeft aandacht voor de omgang met het gendervraagstuk. ‘We hebben praktisch gekeken naar wat we daar konden doen. En je kunt nu eenmaal niet alles doen’, concludeerde hij.

De staatssecretaris sloot af met Mali. Verschillende Kamerleden vroegen naar de hervatting van de begrotingssteun. De steun via de overheid wordt hervat als ‘de democratie is hersteld, er vrije verkiezingen zijn, de militaire macht ondergeschikt is aan de democratische besluitvorming en mensenrechten met respect worden nageleefd’, vertelde Knapen. ‘Op dit moment is daarvan nog geen sprake. Het noorden van Mali is nu een drama. In het rest van het land is het hoopvoller. Daar waar we wat zouden kunnen doen, daar doen we iets via het ngo-kanaal, niet via de regering.’