Geert Wilders heeft in zijn beginjaren in de Tweede Kamer nooit echt een punt gemaakt van ontwikkelingssamenwerking. Zijn ferme standpunten tegen ontwikkelingshulp kwamen pas later, onder invloed van de opiniepeilingen. Dat zei VVD-prominent Frans Weisglas, die zelf fel tegenstander is van drastische bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking, gisteren tijdens een debat in Friesland over ontwikkelingssamenwerking georganiseerd door debatcentrum De Bres en Vice Versa.

Frans Weisglas, oud Kamervoorzitter en van 1982 tot 2006 Kamerlid van de VVD, kent Geert Wilders goed. Vrienden is wellicht een iets te groot woord, maar hij kon altijd goed met het voormalig VVD-Kamerlid opschieten. Toen beide heren in de Tweede Kamer zaten voor de VVD dronken ze vaak samen een kopje koffie, vertelde hij gisteren aan het Friese gehoor in Leeuwarden. De laatste jaren was het contact echter van twee kanten gestopt. Weisglas is niet verbaasd dat Geert Wilders uit de coalitie is gestapt. ‘Ik was verbaasd dat premier Rutte verbaasd was. Wilders is onberekenbaar. Opeens haalt hij iets in z’n hoofd en dan doet hij dat ook. Hij gaat op zijn gevoel af.’

In zijn VVD-tijd was Wilders helemaal niet zo bezig met ontwikkelingssamenwerking, weet Weisglas te vertellen na een vraag van debatleider Frénk van der Linden, die na enig gegraaf ook niets kon vinden over eerdere standpunten van Wilders over ontwikkelingshulp. Weisglas: ‘Op onderwerpen als de toetreding van Turkije tot de Europese Unie en moslims, werd hij steeds meer een buitenbeentje. Maar op ontwikkelingssamenwerking niet. Ik kan me niet herinneren dat hij stond te trappelen om te bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking.’ Volgens Weisglas heeft Wilders echter een uitstekende politieke antenne en heeft hij later gezien dat de meerderheid van het electoraat bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking prima vindt. ‘Hij volgt de opiniepeilingen.’

Frans Weisglas ziet dat de discussie over ontwikkelingssamenwerking de afgelopen 20 jaar is veranderd. De steun voor ontwikkelingssamenwerking is bij de Nederlanders gedaald en er is veel kritiek gekomen dat hulpgelden niet goed zouden worden besteed. Clichés van gouden Mercedessen die worden gefinancierd uit het ontwikkelingsbudget, blijven hangen. De invloed van Geert Wilders en de media, waarbij de Telegraaf zelfs een ware campagne voert tegen ontwikkelingssamenwerking doet een flinke duit in het zakje. ‘Misschien hebben de voorstanders van ontwikkelingshulp daar te weinig weerwoord op gehad’ aldus Weisglas.

Dissident

Zelf is Weisglas het niet eens met de koers van zijn partij om te bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Had hij nog in de kamer gezeten, dan was hij waarschijnlijk een dissident à la Koppejan of Ferrier geweest. ‘De fractie van de VVD stemde tegen de motie Sap/Slob om de 0,7 % norm te behouden, maar ik zou voor hebben gestemd’, bekent de VVD-prominent.

Het stelt hem teleur dat ontwikkelingssamenwerking geen issue is binnen de VVD. In het verkiezingsprogramma van de VVD staat dat er 50 % bezuinigd mag worden op ontwikkelingssamenwerking. Weisglas heeft zich daar herhaaldelijk in het openbaar over uitgelaten. ‘Ik sta daar heel alleen in. Ik heb liever dat je over een onderwerp flinke discussies voert, zoals dat over het gedogen van de PVV wel gebeurt. Maar over ontwikkelingssamenwerking bestaat zo’n discussie niet.’

Is ontwikkelingssamenwerking wellicht niet echt een VVD-onderwerp? vroeg Vice Versa na afloop van het debat. Weisglas vindt zelf van wel: ‘Een van de kernpunten in het VVD-partijprogramma is solidariteit. Ik vind het dus wel des-VVD’s, vooral als je het wederzijds belang van Nederland en het ontwikkelingsland, de rol van het Nederlandse bedrijfsleven en handel in aanmerking neemt.’

In het verkiezingsprogramma van 2010 is het de eerste keer dat zulke forse kortingen op ontwikkelingshulp worden voorgesteld. ‘Op het moment leeft het onderwerp niet bij de VVD. Er is gekeken naar waar we het beste kunnen bezuinigen voor het belang van de Nederlandse economie en er wordt gedacht dat dat dan wel op ontwikkelingssamenwerking kan: dat is een gemakkelijke bezuinigingspost. Terwijl dat tegenstrijdig is, want ontwikkelingssamenwerking is juist goed voor de Nederlandse economie.’

Emotioneel

Weisglas heeft ondanks de samenwerking met de PVV en de grove bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking nooit aanleiding gezien om uit de VVD te stappen. ‘Ik krijg soms de vraag: waarom ga je niet uit de VVD? Ik word daar bijna emotioneel van. Verdorie, ik ben al meer dan veertig jaar lid van de VVD, ik laat mij niet wegjagen door de PVV en de politieke conjunctuur van dit moment. In de hoofdpunten kan ik mij nog steeds vinden.’

Heeft hij nooit de behoefte gevoeld om een brief te schrijven, net als de CDA-prominenten? Dat niet, zegt Weisglas, maar hij laat zich in het openbaar vaak uit en hoopt daarmee de VVD toch te beïnvloeden. Hij is daarmee niet helemaal een roepende in de woestijn: ook VVD-politicus en bestuurder Ed Nijpels liet zich recentelijk tijdens Nieuwsuur uit tegen bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking.

En ook gisterenavond tijdens het Friese debat was er een VVD-tegengeluid te horen. Burgemeester Polderman van gemeente Smallingerland liet het publiek weten tegen de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking te zijn. ‘Ik ben een klassiek liberale VVD’er’, zei Polderman vanuit zijn hart. ‘Het gaat om sociale gerechtigheid en een rechtvaardige samenleving.’

Knarsetandend

Volgens Weisglas zijn de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking van de baan nu er geen coalitie meer is met de PVV. ‘Er is geen meerderheid voor. Het CDA zal niet meer voor deze drastische bezuinigingen stemmen. Zij hebben het knarsetandend gesteund, maar het ging hen echt aan het hart.’

Frans Weisglas kwam niet alleen als oud-Tweede Kamervoorzitter en VVD-lid, maar ook als ambassadeur van Terre des Hommes naar het debat in Leeuwarden, een van de steden met een Terre des Hommes winkel. Waarom juist deze organisatie? ‘Terre des Hommes is een kleine organisatie en werkt veel samen met Terre des Hommes in Zwitserland en Frankrijk. En ze hebben een duidelijk doel: ze richten zich op kinderen. Daarmee zijn ze niet zo versnipperd.’

Het debat in Leeuwarden werd georganiseerd door debatcentrum De Bres en Vice Versa en is de eerste in een serie van drie debatten over ontwikkelingssamenwerking in Friesland. Frénk van der Linden leidde het debat. Lees morgen deel II van het debat over gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking.