Henk Bleker, staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, wil geen bedrijven met een smet mee op handelsmissies. Ook gaat hij samen met minister Verhagen werken aan sanctiemiddelen voor bedrijven die zich niet houden aan richtlijnen voor kinderarbeid of de ILO (International Labour Organization). Dat zei Bleeker tijdens de FoodFirst conferentie ‘Voedselzaken over grenzen heen’ afgelopen donderdag in Utrecht.

Tijdens de conferentie, met aanwezige vertegenwoordigers van bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheid, kon Bleker niet om kritische vragen over de rol van het bedrijfsleven heen. ‘Als wij bedrijven steunen, moeten ze een verklaring ondertekenen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)’, aldus Bleker, die Handel en Landbouw in zijn portefeuille heeft. Houden ze zich niet aan de richtlijnen van MVO, dan is het ‘einde oefening’. Zo is er een bedrijf in Kenia teruggeroepen die dreigde te participeren in een landgrabbing schandaal.

Sancties

Bedrijven zouden hun subsidies met boete terug moeten betalen als ze zich niet houden aan de richtlijnen van maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘We moeten vertrouwen in de positieve bijdrage die bedrijven kunnen geven, maar daar waar het vertrouwen wordt geschaad, moeten we ze aan de schandpaal nagelen en hen niet op handelsmissies meenemen.’ sprak Bleker met klare taal.

Tegelijkertijd wil Bleker bedrijven ook weer niet met te veel verantwoordelijkheid opzadelen. De controversiële vraag of Keniase bedrijven boontjes zouden mogen exporteren, terwijl er elders in het land hongersnood heerst, is niet aan bedrijven om volledig op te lossen. Want tegelijkertijd zorgen diezelfde bedrijven ook voor werkgelegenheid in de regio. ‘We moeten kijken naar de verantwoordelijkheidsscope die zo’n bedrijf heeft’, aldus Bleker.

Exportsubsidies

Bleker vertelde vooral te willen gaan inzetten op lokale netwerken om de productie te verhogen en te verbeteren. Ook het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de Europese Unie kwam ter sprake. Want breken we in ontwikkelingslanden niet af wat we opbouwen door exportsubsidies te geven aan Europese boeren? , zo vroeg iemand van de aanwezigen zich af. De staatssecretaris liet weten dat de exportsubsidies al fors zijn teruggedraaid, maar dat deze  in 2014 naar 0 behoren te gaan. Bleker hoopt ook de andere landen van de Europese Unie mee te krijgen, en verwacht dat in ieder geval Zweden, Denemarken en Duitsland met Nederland mee zullen gaan. ‘En daar zit geen woord Frans bij’, vertelde hij het verraste publiek.

Gouden driehoek

Bleker deed zijn uitspraken tijdens de ‘FoodFirst conferentie ‘Voedselzaken over grenzen heen’. De ‘gouden driehoek’ tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen stond centraal. ‘We zijn het antagonisme voorbij’, aldus Jos van Gennip, voorzitter van de FoodFirst coalitie. Samenwerking is waar het nu om draait.

Terwijl Henk Bleker, Martin Kropff van de Wageningen Universiteit en Ruud Huirne van de Rabobank met een vrolijke lach op het podium stonden, voelde menig ngo-medewerker zich echter een beetje vergeten. ‘Er zitten meer kanten aan een driehoek’, zei een vertegenwoordiger van het maatschappelijk middenveld vanuit het publiek. Af en toe werd er dan ook gepraat over een vierkant in plaats van een driehoek,  of, in de nogal directe bewoordingen van Jan Hak, voorzitter Groep Fabrieken van Machines voor de Voedings- en Genotmiddelenindustrie : ‘Ngo’s mogen erbij, maar ze mogen ons niet dicteren’. Toch was het vooral de gouden driehoek die schitterde, en moest het vierkant het doen met brons.

De conferentie is de eerste in een serie conferenties over voedselzekerheid, waar bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheidsinstellingen samenkomen met als doel het debat omtrent mondiale voedsel- en landbouwvraagstukken te bevorderen. Er zullen nog zes bijeenkomsten volgen.