Migranten willen een bijdrage leveren aan het debat over ontwikkelingssamenwerking maar kennen vaak de juiste kanalen niet. In de media zijn vernieuwende geluiden welkom maar het aanbod aan goede opiniestukken ontbreekt. Met mediatrainingen voor migranten en journalisten uit ontwikkelingslanden, kan deze kloof worden gedicht. Dit was de conclusie op een door Mira Media (kenniscentrum voor media in de multiculturele samenleving) georganiseerde discussiemiddag die afgelopen dinsdag in Utrecht plaatsvond.

De bijeenkomst werd gehouden ter afsluiting van het project ‘Een kosmopolitische blik op internationale samenwerking’, opgezet door Mira Media in samenwerking met lokaalmondiaal. Het programma was gericht op het bieden van een platform voor migranten die hun kennis en ervaringen over ontwikkeling in hun herkomstland aan de Nederlandse samenleving kenbaar willen maken. Door middel van schrijf-, social media- en videoworkshops, werden migrantenorganisaties en journalisten met een migrantenachtergrond gestimuleerd om mediaproducties te maken over migratie en ontwikkelingssamenwerking.

Metro

Uit het project zijn onder meer webartikelen, een special bij vakblad Vice Versa over migratie en de themabijlage bij de gratis krant Metro die op 13 maart uitkwam, voortgekomen. Deze Metro-bijlage is positief beoordeeld door de lezers, zo blijkt uit de resultaten van een onderzoek dat de gratis krant onder de lezers heeft uitgevoerd. “De inzichten van migranten en hun bijdrage aan ontwikkelingswerk is door de bijlage bij een diverse groep lezers zichtbaar geworden. Daarvoor hebben we goed samengewerkt met journalisten, migrantenorganisaties en de metroredactie. Deze positieve uitkomst vind ik hoopgevend voor de toekomst,” benadrukt Giovanni Massaro van Mira Media op de slotbijeenkomst.

De aanwezigen op de discussiemiddag menen dan ook dat visies van migranten over ontwikkelingssamenwerking iets toevoegen aan het debat dat in Nederland over het onderwerp wordt gevoerd. “Je merkt gewoon dat door in de media te verschijnen, je project en doelen een stuk zichtbaarder worden. De kunst is om te weten hoe je dit voor elkaar krijgt,” licht Marjolein Veldman van het Marokko Fonds toe. “Op ons project ‘Scoren voor Marokko’ kregen we na de Metro-bijlage meer reacties, aanvragen van gemeentes om mee te mogen doen en onze sociale media werden drukker bezocht.”

Discussie

“Een goed stuk roept veel reacties op”, aldus Marc Broere, hoofdredacteur van lokaalmondiaal. “Met een goede timing en een heldere boodschap val je op bij media en hun doelgroep. Haak daarom in op actuele vraagstukken en lever zo je bijdrage aan het maatschappelijke debat. Ontwikkelingssamenwerking is momenteel zo’n actueel thema, door de discussie over bezuinigingen en de vraag naar de zin en onzin van hulp,” voegt Broere toe.

Mensen vrezen bijvoorbeeld dat veel van het ontwikkelingsgeld ‘aan de strijkstok blijft hangen’. Dit blijkt ook uit de resultaten van de enquête onder lezers van de Metro-bijlage ‘Migratie en Ontwikkelingshulp’. Uit de enquête moest de kennis en mening van de gemiddelde lezer over ontwikkelingssamenwerking naar voren komen. Meer dan 60 procent benadrukte dat in tijden van crisis op de bijdrage vanuit Nederland kan worden gekort. Ook moet volgens de meeste respondenten ontwikkelingshulp in het belang zijn van Nederland zelf. Massaro stelt dat betrokken organisaties moeten inspelen op dit soort vooroordelen. “Laat aan het Nederlandse publiek zien wat je projecten teweeg brengen.”

Ontwikkelingsjournalistiek in het Zuiden

Hoewel er in Nederlandse kranten, tijdschriften en radio- en televisie weinig wordt bericht over ontwikkelingsgerelateerde onderwerpen, gebeurt dit wel op een kritische manier. In de landen waar het ontwikkelingsgeld naartoe gaat, is dit een stuk lastiger. Door gebrek aan persvrijheid, veiligheid en inkomsten, is het voor journalisten in ontwikkelingslanden moeilijk ontwikkelingshulp te onderzoeken. Daarnaast ontbreken de expertise en kennis over de complexe onderwerpen vaak.

Lokaalmondiaal wil hierop inspelen met het project ‘Journalistiek over ontwikkelingssamenwerking vanuit zuidelijk perspectief’, dat tevens op de bijeenkomst is geïntroduceerd.

Momenteel wordt het vooronderzoek en haalbaarheidsanalyse voor dit project uitgevoerd, waarbij wordt gekeken wat de behoefte is van Afrikaanse mediawerkers, Nederlandse redacties en lezers aan nieuws over ontwikkelingsgerelateerde onderwerpen. Ook komt aan bod hoe en met wat voor soort producties er op deze behoefte kan worden ingespeeld. En welke organisaties zich al bezighouden met trainingen en het creëren van platformen voor ‘ontwikkelingsjournalistiek’ in Afrika.

Kritisch en objectief onderzoek door Afrikaanse journalisten naar onderwerpen binnen ontwikkelingssamenwerking (zoals voedselproblematiek, gezondheidszorg en watervoorzieningen) kan ook de vraag van Nederlanders naar het nut van hun donaties beantwoorden. Wel is het lastig om de Afrikaanse belevingswereld op die van de Nederlanders te laten aansluiten. “Dit heeft iets paradoxaals; want aan de ene kant is juist het lokale geluid van belang, maar aan de andere kant moet het Nederlanders wel aanspreken,” vat Massaro samen.

Samenwerkingsverband

Een samenwerkingsverband tussen Afrikaanse journalisten en westerse media is hiervoor nodig. Uit de discussie komt naar voren dat migranten bijvoorbeeld een rol zouden kunnen spelen in de vertaalslag. Als kenner van de taal en cultuur in de landen van herkomst en bekende van de Nederlandse journalistieke toon in berichtgeving, kan de kloof tussen verhalen uit verschillende continenten worden gedicht.

Wat de deelnemers aan ‘Een kosmopolitische blik op internationale samenwerking’ ook hebben gemerkt: om je stem te laten horen, moet je luisteraars bijeenbrengen. En dit lukt vaker door samen te werken. Organisaties als Mira Media en lokaalmondiaal staan voor de uitdaging die samenwerking op poten te zetten.

Dit is het tweede artikel in een reeks artikelen die worden geschreven in het kader van het onderzoek ‘Journalistiek over ontwikkelingssamenwerking vanuit zuidelijk perspectief’. Het uiteindelijke onderzoeksrapport moet uitwijzen in hoeverre een educatief (uitwisselings)project met betrekking tot ontwikkelingsjournalistiek haalbaar en gewenst is, zowel voor Westerse als Zuidelijke media en journalisten.