President van de Wereldbank Robert Zoellick liet woensdag weten dat hij geen tweede termijn ambieert en op 30 juni aftreedt. Naar aanleiding hiervan roepen 56 internationale organisaties in een open brief de board of directors van de Wereldbank op om de selectieprocedure van de nieuwe president te veranderen. 

Sinds de oprichting van de Wereldbank en het IMF in 1944 is er sprake van een gentlemen’s agreement. Volgens deze informele afspraak kiezen de Verenigde Staten de president van de Wereldbank en kiezen de Europese landen de leider van het IMF. Alle elf de presidenten van de Wereldbank waren tot nu toe Amerikaans staatsburger.

Officieel nomineert de president van de VS de nieuwe leider van de Wereldbank. Vervolgens beslist de board of executive directors van de bank of ze meegaan in de keuze van het Witte Huis. Elke director vertegenwoordigt een aantal landen dat lid is van de Wereldbank. Elk lid heeft een aantal stemmen dat gebaseerd is op de hoeveelheid kapitaal die de landen bijdragen aan de Wereldbank. De grootste aandeelhouder van het gezamenlijke fonds heeft het meeste stemrecht. Om een president te kiezen is 85 procent van de stemmen nodig. De VS bezit 16,41 procent van de stemmen en kan daarmee een beslissing blokkeren.

Discussie

Er is al jaren discussie over de manier waarop de Wereldbank haar president kiest. Sinds geruchten de ronde deden over het aftreden van Zoellick laaide het debat weer op. Toen hij woensdag zijn aftreden aankondigde, uitten 56 internationale organisaties hun ongenoegen over deze manier van kiezen in een open brief.

De organisaties zijn afkomstig uit alle vijf de continenten. Ook ActionAid en Oxfam International hebben de brief ondertekend.

De brief

De organisaties dringen met de open brief bij de board of executive directors van de Wereldbank aan om de nieuwe president te kiezen door middel van een open, transparant en op merites gebaseerd proces. Bovendien vinden ze dat ontwikkelingslanden bij de selectie een centrale rol moeten spelen. Het mag niet zo zijn dat een rijke minderheid van de leden de president kiest. De ‘monopolie’ van de Verenigde Staten op de positie van Wereldbankpresident moet verleden tijd zijn volgens ActionAid en haar medestanders. Daarom formuleren ze in de brief drie actiepunten.

Allereerst benadrukken de brievenschrijvers dat de Wereldbank alleen opereert in ontwikkelingslanden en de meeste invloed heeft in lage inkomenslanden. Deze landen moeten daarom in meerderheid de nieuwe president steunen. Zonder deze steun mist de nieuwe leider zijn legitimiteit, menen de schrijvers. Daarnaast moet de Wereldbank ontwikkelingslanden stimuleren om eigen kandidaten te nomineren. Op die manier kunnen de lage inkomenslanden een belangrijkere rol spelen bij de verkiezing van een nieuwe president.

Ten tweede moet iedereen kunnen solliciteren voor de functie. Daarnaast zien de organisaties in het kader van openbaarheid graag publieke sollicitatiegesprekken en stemmingen.

Tenslotte moet er een duidelijke vacatureomschrijving komen, staat er in de brief. De nieuwe president moet volgens hen veel ervaring hebben in ontwikkelingslanden en hij of zij moet de problemen in deze landen goed begrijpen. De perfecte kandidaat, zo wordt geschreven, moet onafhankelijk zijn en goed kunnen samenwerken met alle belanghebbenden.

Beloftes

Zowel de Wereldbank als het IMF hebben in het verleden uitgesproken dat zij een open, transparante sollicitatie willen invoeren voor hun respectievelijke leiders. Toch benoemde het IMF vorig jaar de Europese Christine Lagarde. Zij won met veel verschil van haar tegenkandidaat Augustin Carstens uit Mexico.

De open brief eindigt met dat de Wereldbank ‘serieuze’ en ‘oprechte hervormingen’ nodig heeft. ‘De selectie van de nieuwe president is een essentiële plek om te starten. We vertrouwen erop dat jullie hierin een leidende rol nemen om er op toe te zien dat hervormingsbeloftes worden nagekomen.’