In ruim driekwart van de wereld wordt veel informatie vergaard uit de context. Alles is informatie; niet alleen de gesproken woorden. Nederlanders komen uit een lage context cultuur. Ons vallen dergelijke subtiliteitenniet 1-2-3 op, stelt Yvonne van der Pol, en ze doen er hier ook minder toe. Dat maakt dat ons gedrag internationaal wel eens wordt ervaren als dat van een ‘olifant door de porseleinkast’.

Door Yvonne van der Pol

Ik blader door oude tijdschriften over ons vakgebied, scan wat, lees wat en gooi het blad dat ik in handen heb al bijna bij het oud papier, als ineens mijn oog op een foto valt. Ik kijk even goed en sla het tijdschrift dicht, maar pak het er na een paar minuten toch weer bij. Waarom blijft mijn oog op deze foto hangen? Wat zie ik hier eigenlijk?

Vijf mannen in bespreking

Laat ik proberen het beeld zo goed mogelijk te beschrijven. Vijf mannen zijn met elkaar in gesprek. Ze zitten in een lichte ruimte met op de achtergrond wat boekenkasten en houten tafels met papieren. Uit het artikel leid ik af dat het in Afrika is. Het is vast warm, alle ramen staan wijd open. Uiterst links zit een wat oudere blanke man in een lang Afrikaans gewaad op een stoel. Naast hem zit een Afrikaanse jonge man in smetteloos krijtstreeppak en daarnaast twee ook jong ogende Afrikaanse mannen in een vergelijkbaar gewaad als meneer één op dezelfde houten stoelen. En uiterst rechts een blanke jongeman in spijkerbroek en overhemd: op de grond! Hij zit in kleermakerszit, een voetzool zichtbaar.

Intrigerende interactie

De onderlinge interactie tussen de vijf mannen intrigeert me. Wie is wie? Wie heeft/hebben het voor het zeggen?  En waarom zit deze blonde jongeman op de grond? Nota bene pal voor een stoel. De vier mannen kijken omlaag naar hem, hij lijkt aan het woord. Hij zit op het vloerkleed, er liggen nog wat papieren en hij heeft een pen in zijn hand. Heeft het op de grond zitten een functie? Of zit de stoel niet goed en heeft hij misschien last van zijn rug? Of kan ik dit ook anders interpreteren? Ik weet het niet. Maar wat belangrijker is: waarom heeft deze man gekozen voor een positie op de grond voor dit overleg? En hoe werkt die ruimtelijke positionering door in hun interactie?

Hoge vs lage context communicatie

Ruimte is een cruciale factor die in het contact met mensen uit andere culturen heel anders beleefd kan worden en (onbewust) voor allerlei ruis in de communicatie kan zorgen. Wie waar zit luistert nauw in hoge context culturen. Nederlanders komen uit een lage context cultuur, ons vallen dergelijke subtiliteiten niet 1-2-3 op en ze doen er hier ook minder toe. Dat maakt dat ons gedrag internationaal wel eens wordt ervaren als dat van een ‘olifant door de porseleinkast’. Al kennen óók wij een tafelschikking bij formele diners en zit bij officiële ontmoetingen de directeur aan het hoofd van de tafel.

Discongruentie

In ruim driekwart van de wereld wordt veel informatie vergaard uit de context: wie als eerste plaatsneemt, wie volgt, wie waar gaat zitten, maar ook hoe laat je arriveert, hoe lang je blijft, wat je meeneemt etc etc. Alles is informatie; niet alleen de gesproken woorden. Die informatie uit de context kan zelfs als belangrijker beschouwd worden! Zeker als die contrasteert met de woorden die gesproken worden: bij discongruentie geven de non-verbale signalen de doorslag!

Communicatieve ruis

Als je je daar niet van bewust bent en, even gechargeerd gezegd, plompverloren op de grond gaat zitten gewoon omdat jij daar lekker zit, dan doorbreek je zeer waarschijnlijk de sociale conventies. Zichtbare voetzolen kunnen zelfs als neerbuigend en aanstootgevend worden beschouwd. Dat is communicatieve ruis die je zelf kan voorkomen. Juist in de spaarzame momenten dat je samen bent voor overleg met je counterparts, zou het om die belangrijke inhoud moeten gaan waar jij als IS-professional voor staat. Als basis hoort daar sensitiviteit voor non-verbale signalen bij en het vermogen om te reflecteren op je eigen gedrag en het effect daarvan op de interactie. Overigens geldt dat ook buiten werktijden. Dus stel jezelf tijdens je verblijf bij je partnerorganisaties de vraag: hoe zit ik erbij vandaag en communiceert dat een beetje?