Onder het mom van ontwikkelingssamenwerking jaagt Nederland zijn eigenbelang na, stellen Hans Guijt en Talinay Strehl van Terre des Hommes. Niet investeren in sociale ontwikkeling, maar in winstgevende sectoren. Geheel in de lijn van de ‘BV Nederland’ waarop minister Rosenthal onlangs werd bekritiseerd in de NRC. Ook het beleid tegen kinderarbeid is onderdeel van deze BV, maar helpt de kinderen van de regen in de drup. Beter is het bedrijven te verplichten bij te dragen aan onderwijs en gezondheidszorg.

Door Hans Guijt en Talinay Strehl

Terwijl onderwijs in het ontwikkelingsbeleid bijna de helft van zijn budget verloren ziet gaan ten opzichte van 2010, opent een nieuw subsidieloket voor het bedrijfsleven feestelijk zijn deuren. Hiermee levert Nederland zijn status als grote onderwijsdonor in, met het gevolg dat succesvolle resultaten om kinderarbeid te bestrijden verloren dreigen te gaan.

Staatssecretaris Ben Knapen benadrukt de strijd tegen kinderarbeid nog wel hoog in het vaandel te hebben. Daarom richt hij zijn pijlen op het stimuleren van mvo (maatschappelijk verantwoord ondernemen) in het bedrijfsleven. Bedrijven waarvan de toeleveranciers kinderarbeid gebruiken, komen sinds oktober niet langer in aanmerking voor Nederlandse overheidssubsidies.

Meer dan MVO alleen

Op zich is dit natuurlijk een goede zaak, want kinderen horen niet thuis in de fabrieken en naaiateliers waar onze spullen vandaan komen. Maar of Nederland op deze manier werkelijk bijdraagt aan het mooie streven om kinderarbeid in 2016 uitgebannen te hebben, is nog maar de vraag. Om kinderarbeid tegen te gaan is meer nodig dan mvo alleen. De vicieuze cirkel van armoede, één van de belangrijkste oorzaken van kinderarbeid, kan alleen doorbroken worden als kinderen naar school gaan. Onderwijs is een basisvoorwaarde voor het bestrijden van kinderarbeid.

Daarbij blijft zonder armoedebestrijding en een verbeterde toegang tot onderwijs de nood om te werken bestaan voor kinderen uit arme gezinnen. Een boycot van producten die met kinderarbeid gemaakt zijn, kan in het ergste geval zelfs contraproductief werken en leiden tot meer kinderarbeid in andere sectoren als er niets aan de oorzaken van het probleem gedaan wordt.

Vrijwaren van schandalen

Bedrijven kunnen nu in aanmerking komen voor overheidssubsidie en zich vrijwaren van schandalen in de media door kinderen uit hun fabrieken te halen. De kinderen zelf moeten echter op zoek naar andere manieren om inkomsten te werven; zijzelf en hun families zijn immers nog steeds afhankelijk van het extra inkomen uit de kinderarbeid. In hun zoektocht naar de broodnodige inkomsten, belanden de kinderen in veel gevallen in meer verborgen, en soms zelfs meer schadelijke vormen van kinderarbeid, waaronder de prostitutie.

Daarnaast bereik je met deze maatregel maar een klein percentage van alle kindarbeiders. Van de 215 miljoen kindarbeiders wereldwijd werkt enkel een paar procent in de exportsector; de rest van hen werkt voor de lokale economie, als dienstmeisjes, vuilnisrapers of boerenknechten.

Onaanvaardbare vormen van kinderuitbuiting

Al vinden er in de exportsector onaanvaardbare vormen van kinderuitbuiting plaats, alleen de kinderen uit de fabrieken halen is niet genoeg. Handelsmaatregelen moeten gepaard gaan met gedegen ontwikkelingssteun aan de allerarmste gezinnen. De Nederlandse overheid zou bedrijven daarom moeten verplichten om bij te dragen aan onderwijs, gezondheidszorg en armoedebestrijding in gezinnen. Bijvoorbeeld door hen samen te laten werken met lokale organisaties die de problematiek van kinderarbeid integraal aanpakken door preventie, voorlichting, beleidsbeïnvloeding en directe hulp aan kindarbeiders.

Misschien is die spijkerbroek niet door kinderhanden aan elkaar genaaid, maar op nog geen steenworp afstand van de kledingfabriek, graven tientallen kinderhandjes naar bruikbaar plastic op de vuilnisbelt. Zij werken van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat om te kunnen overleven. Zij zijn nooit naar school geweest en zullen waarschijnlijk als ze groot zijn hun eigen kinderen ook de vuilnisbelt op moeten sturen. Alleen met de bestrijding van de oorzaken van kinderarbeid, kun je daadwerkelijk wat aan het kinderarbeid probleem doen. Ontwikkelingshulp als onderdeel van de BV Nederland is een lege huls.

Hans Guijt is hoofd Programma’s en Talinay Strehl kinderrechtenmedewerker bij Terre des Hommes