Door het nieuwe ontwikkelingsbeleid worden ontwikkelingsorganisaties steeds verder teruggeworpen op de markt. ‘Identiteit’ lijkt hierbij het toverwoord te zijn. Hoe gaan verschillende organisaties hier mee om en investeren ze steeds meer in hun roots? Deze discussie zal de komende jaren een belangrijke rol binnen de NGO-sector spelen en Vice Versa wil actief bijdragen aan dit debat. Om warm te draaien maakte Vice Versa alvast een rondje langs acht medefinancieringsorganisaties. Met vandaag een interview met Manuela Monteiro van Hivos.

Door Krista Russchen

Vanaf 1965 maakten naast Novib, ook Cebemo (het latere Cordaid) en ICCO deel uit van het eerste medefinancieringsstelsel. Humanisten vonden echter dat bepaalde waarden te weinig aandacht kregen in de toenmalige ontwikkelingssector en zij richtten in 1968 het Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking (Hivos) op. Met succes, want tien jaar later werd ook Hivos toegelaten tot het MFS en ontving jaar in jaar uit hoge subsidies. Totdat het MFS II in zicht kwam, want ook de Hivos-alliantie gaat er met het nieuwe MFS in jaarlijkse subsidie op achteruit.

Toch gaat Hivos haar identiteit niet versterken. ‘Ik heb geen enkele behoefte om Hivos nu als de grote humanistische organisatie in ontwikkelingssamenwerking te gaan profileren. Ik vind dat we dat binnen ons beleid, binnen onze organisatiecultuur al stevig hebben verankerd’, aldus Manuela Monteiro, algemeen directeur van Hivos.

Deze verankering manifesteert zich onder meer in de waarden die leidend zijn in het werk van Hivos. Dit zijn namelijk de humanistische waarden. Het is volgens Monteiro belangrijk om als organisatie dicht bij de kern te blijven, ‘want daar vind je de inspiratie en waarden die in ons werk erg belangrijk zijn. Dat is de kracht van de organisatie: de identiteit.’

Dicht bij de kern blijven betekent voor Hivos om dicht bij de waarden van het humanisme te blijven. Binnen de manier van werken van Hivos staat de eigen verantwoordelijkheid van het individu centraal. ‘En juist de balans steeds zoeken met solidariteit met de ander en tegelijkertijd de eigen vrijheid en autonomie. Dat is, vind ik, de kracht van het humanisme. En dat is ook wat wij proberen te doen in ons werk als Hivos’, aldus Monteiro.

Latente achterban

Hivos heeft niet veel vaste donateurs, net boven de 7000. Volgens Monteiro houden humanisten er niet van om in hokjes gestopt te worden. ‘Ergens lid van worden, zich organiseren, dat zit niet zo sterk in de humanistische genen.’ Daar zit dan ook meteen de spanning tussen Hivos en een georganiseerde achterban.

Een aantal jaren geleden schakelde Hivos het onderzoeksbureau Motivaction in. Daaruit bleek dat er in Nederland een grote groep mensen is die zich identificeert met de humanistische waarden, maar zichzelf geen ‘humanist’ noemt. Buiten de bestaande achterban bestaat er daarom volgens Monteiro een nog veel grotere groep met sympathisanten voor de humanistische waarden: ‘Deze groep draagt het humanisme wel een warm hart toe, maar is nog niet tot actie overgegaan. Een soort latente achterban, zou je kunnen zeggen.’

Volgens het onderzoek hecht deze groep veel waarde aan vrijheid en autonomie. Monteiro verwacht dan ook niet dat deze groep snel lid wordt van Hivos: ‘Je moet er zelf voor zorgen dat je de broek ophoudt en goed werk verricht. Dat is de schaduwkant van de mooie begrippen vrijheid en autonomie.’

Hivos heeft nooit echt geïnvesteerd in het vergaren van meer donateurs, omdat ‘daar geen geld voor was.’ En hoewel Hivos’ achterban jarenlang stabiel is geweest, is ze nu aan het vergrijzen. Daarom ziet Monteiro de noodzaak om nu extra te investeren in de vergroting van de achterban. ‘Je wordt ouder en dan vergrijst de achterban, dan krijg je een soort erosie. De laatste jaren zijn we bezig om met ons verhaal ook die latente achterban voor ons te winnen.’

Draagvlak

Twee jaar geleden is Hivos gestart met wat ze ‘corporate campagne’ noemt. Ze probeert op deze manier meer draagvlak te creëren. Het aansluiten bij politieke momenten, investeren in sociale media en zichtbaarheid in mainstream media, zijn enkele manieren waarop Hivos aan hieraan werkt. Sinds lange tijd heeft Hivos ook weer een persvoorlichter.

Het geringe aantal donateurs zegt volgens Monteiro niets over het draagvlak van de organisatie. Draagvlak kan volgens Monteiro niet worden gelijkgesteld aan het aantal donateurs: ‘Het is een indicator, maar niet meer dan één indicator.’ Monteiro is dan ook van mening dat identificatie van een groep mensen met het gedachtegoed van Hivos evengoed van belang is. ‘Er zijn zo’n 2 miljoen mensen die zich identificeren met onze waarden. Dus laten we wat slimmer zijn dan ons puur te baseren op getallen.’

Meerwaarde

Het draagvlak van Hivos kenmerkt zich volgens Monteiro ook door haar grote reikwijdte. De Hewlett foundation, Ford foundation, George Soros foundation en het Global Fund against Aids zijn enkele bekende fondsen waarmee Hivos in zee is gegaan. Deze foundations werken vanuit dezelfde waarden als Hivos en deze samenwerking past volgens Monteiro goed bij de organisatie: ‘Dat zijn fondsen die zich met onze waarden vereenzelvigen.’

Daarom wil Hivos de komende jaren meer gaan inzetten op institutionele en particuliere fondsen. Hivos wil in 2015 voor maximaal 50% afhankelijk zijn van overheidssubsidie, terwijl dit momenteel nog 70% is. ‘Het heeft ook geen enkele zin om te gaan concurreren met Oxfam Novib of Plan Nederland, die hebben een geolied apparaat op het gebied van fondsenwerving, en ze hebben daarnaast een enorme traditie en veel donateurs. Volgens mij is het maken van werkafspraken waardevoller dan de concurrentiestrijd aan te gaan over wie de mooiste scholen bouwt’, aldus Monteiro.

De humanistische waarden bieden de organisatie een voordeel in het samenwerken met grote fondsen, zoals het Global Fund, meent Monteiro. ‘Wij werken met seksuele minderheden, homogroepen, MSM-groepen (men who have sex with men), sexworkers. Daarom zijn wij in bepaalde landen interessanter voor zo’n fonds dan andere collega’s die aidsbestrijding algemener hanteren. Je ziet dan hoe erg onze eigenheid en waarden zich vertalen in een voordeel.’

In de volgende aflevering aandacht voor Cordaid

Krista Russchen volgt momenteel de master Religie in de Moderne Wereld aan de Rijksuniversiteit te Groningen. De tour langs de verschillende ontwikkelingsorganisaties is onderdeel van haar afstudeerproject en de stage die ze bij Vice Versa heeft gelopen. Op dit moment werkt ze aan haar afstudeerscriptie waarin ze dit onderwerp verder zal uitdiepen en waarin ze zich voornamelijk zal bezighouden met organisaties die een religieuze achtergrond hebben. Tips en suggesties zijn van harte welkom op kristahrusschen[a]hotmail.com