Gisteren was staatssecretaris Ben Knapen voor Maastricht Debates in het zuiden des lands om het debat aan te gaan met een groot aantal buitenlandse studenten van de Maastricht School of Management (MSM). Wat een twee uur durend interactief debat had moeten worden, mondde uit in een krap half uurtje waarin de staatssecretaris slechts een aantal kritische vragen van de studenten beantwoordde. Knapen ontkrachtte de kritiek dat in zijn beleid niets aan onderwijs werd gedaan. ‘Without education there is no development’, aldus de bewindspersoon.

Vlak voor de start van het programma kwam Ben Knapen de zaal binnen. Het publiek werd verteld dat ‘de heer Knapen’ helaas maar een uur kon blijven in plaats van twee uur. De staatssecretaris begon daarom gauw met zijn openingsspeech, waarin hij benadrukte dat onderwijs nog steeds een rol speelt in zijn ontwikkelingsbeleid. Hij legde dit uit door de buitenlandse studenten te vertellen over de vier speerpunten (voedselzekerheid, water, Seksuele en Reproductieve Gezondheid en Rechten (SRGR) en veiligheid en rechtsorde) en over de Nederlandse meerwaarde en expertise. ‘Nederland moet een keuze maken tussen een aantal focusgebieden, en doen waar het goed in is. Tussen de Europese landen en Amerika moet er een division of labour zijn. Groot-Brittannië meer expertise heeft op het gebied van basisonderwijs dan Nederland en focust daarom daarop’, vertelde Knapen. ‘Dit betekent niet dat wij niets doen aan onderwijs, maar dat het momenteel geen focusgebied is.’

Geen debat maar een informatieve les

Nadat ook Fokko Wientjes, director sustainable development bij DSM klaar was met zijn openingsspeech over publiek-private partnerschappen, was er nog maareen half uurtje over om van de aanwezigheid van de staatssecretaris gebruik te maken. De leidster van het debat, professor Valentina Mazzucato van Maastricht University, gaf aan dat de studenten van MSM vragen hadden voorbereid. Hierdoor werd dit half uurtje geen interactief debat waaraan iedereen een bijdrage mocht leveren, maar slechts een informatieve les waarbij Knapen de buitenlandse studenten van uitleg over zijn beleid voorzag. Hoewel de studenten goede, kritische vragen stelden, wist Knapen deze te beantwoordden door voortdurend naar de focus in zijn beleid te verwijzen.

‘Only economic growth can help people help themselves’

Verschillende studenten uit onder andere Rwanda, India en Kazachstan vroegen Knapen naar het Nederlands eigenbelang, over ontwikkelingslanden afhankelijk maken van kennis, of de Nederlandse speerpunten wel vraaggestuurd zijn en naar de problemen rondom resultaatmetingen. ‘Those are difficult questions, but that’s good’, beaamde de staatssecretaris. Ondanks de tijdsdruk nam Knapen de moeite om de studenten van gedetailleerde antwoorden te voorzien. Dit kwam er telkens op neer dat Knapen de belangrijkste elementen uit de Focusbrief samenvatte, waarbij hij wees op de noodzaak van economische groei en de op maat gemaakte ontwikkelingssamenwerking.‘Some people are cynical about the corporate contribution to poverty reduction. I call that short-sighted. Only economic growth can help people help themselves. And companies are crucial for economic growth.’ zo verdedigde hij de grote rol van de private sector in het ontwikkelingsbeleid.

De overheid als makelaar

‘De overheid, het onderwijs en het bedrijfsleven zijn allemaal belangrijke spelers die moeten samenwerken om internationale problemen op te lossen’, stelde Knapen. ‘The government is a broker in international responsibility’. Het Nederlandse research heeft ook een nieuwe impuls nodig, vond Knapen. ‘Onderzoekers moeten innoveren en van hun ivoren toren afstappen. Natuurlijk kunnen we niet ieder decennium een Jan Tinbergen creëren, maar we kunnen het tenminste proberen.’ De staatssecretaris zei vervolgens dat door samenwerking van al deze partijen de verantwoordelijkheid genomen kan worden om een oplossing te vinden voor de internationale problemen.

Bedrijven hebben ook verantwoordelijkheidsgevoel

Na een half uur vragen beantwoorden ging Ben Knapen er haastig vandoor en was het de beurt aan de rest van het panel om het publiek van repliek te bedienen. Fokko Wientjes was aanwezig namens DSM, het bedrijf dat actief is in een publiek privaat partnerschap tegen onder andere ondervoeding. Wientjes wees op de internationale problemen die de komende jaren door de bevolkingsgroei alleen maar groter zullen worden. ‘Bedrijven zijn niet gebaat bij instabiliteit en anders dan mensen misschien denken, hebben ook bedrijven een verantwoordelijkheidsgevoel om een bijdrage te leveren aan de oplossing voor dit soort problemen’, stelde Wientjes. ‘Juist onze expertise kan van grote waarde zijn voor bijvoorbeeld het World Food Programme, waar DSM mee samenwerkt’.

‘Ook moet er worden nagedacht over wanneer Nederland stopt met een ontwikkelingsrelatie.’ vertelde Wientjes. ‘Meestal blijft er dan een economische handelsrelatie over. Als er dan al banden zijn met de Nederlandse private sector vanwege eerdere ondersteuning in de ontwikkelingsrelatie, komt die handel makkelijker op gang.’

Hulpcoördinatie

Tot slot wierp professor Mazzucato de vraag op of het wel zin heeft voor de Europese landen om de hulp te coördineren onderling, terwijl opkomende spelers als China en Brazilië ongecoördineerd met groot geld smijten. Paul Engel, panellid namens het European Centre for Development Policy Management (ECDPM), nam deze vraag voor zijn rekening. ‘Dat deze grote spelers geen rekening houden met onze donorcoördinatie, is geen reden voor de Europese landen om het niet te doen. De hulpagenda neigt meer en meer naar wederzijdse belangen. Hopelijk kunnen we dit probleem aanpakken in Busan (grote donorconferentie eind november, red.), maar ik durf hier geen toekomstvoorspelling over te doen’, aldus Engel.

Hoewel het Maastricht Debates een informatieve bijeenkomst was, waarin nuttige vragen werden gesteld en de panelleden hun kennis en kunde toonden, eindigde het enigszins teleurstellend in afwezigheid van de staatssecretaris. Verwacht werd namelijk een twee uur durend debat met Knapen en de andere panelleden. De titel Maastricht Debates onwaardig.