Dictators in het Midden Oosten worden van hun sokkel gedreven, maar de echte uitdaging moet nog beginnen: gelijke rechten voor vrouwen. Elisabeth van der Steenhoven (Wo=Men) was vorige week op een bijeenkomst in Libië, georganiseerd door Hivos, en trof daar stoere, dappere meiden aan. Geïnspireerd door hun vechtlust, schreef ze een blog: ‘Yalla, hier komen de Libische meiden en vrouwen!’

In Cairo vond zondag 10 oktober de grootste geweldsuitbarsting plaats sinds de val van Mubarak. Het leger en bijstaanders vielen Koptische christenen aan met als gevolg 25 doden en meer dan 200 gewonden. Veel signalen wijzen op een bewuste tactiek van het leger om religieuze verschillen aan te wakkeren en daardoor het aanblijven van een militaire leiding te legitimeren. Het leger wil het militair bewind nog een jaar aanhouden, de bevolking klaagt over perscontrole en eist snelle democratische verkiezingen.

Kortom: in Egypte is het gelukt om de dictator van zijn sokkel te trekken, maar nu komt een nog grotere uitdaging: het onderliggend systeem moet worden hervormd. Zo mogen Egyptische vrouwen niet meeschrijven aan de Grondwet en hebben ze last van Sharia-wetgeving in familierecht.

Cleopatra strikes back

‘Vechten voor vrijheid en dan last krijgen van een ondemocratische transitie-regering’; dat mag de Libische zusters niet overkomen, aldus de Egyptische verzetstrijdsters.  Om deze reden zorgde Hivos-partner Karama voor de eerste grote bijeenkomst van Libische activistes.

Het resulteerde in een indrukwekkende en emotionele bijeenkomst van hippe meiden samen met oudere vrouwen uit Benghazi, Tripoli en het platteland.  Vrouwen die jarenlang in de gevangenis hadden gezeten voor politiek activisme,  advocates die opkwamen voor mensenrechten, vrouwen die voor het eerst een politieke carrière ambiëren en… funky meiden die levensgevaarlijke toeren hebben uitgehaald om Gaddafi weg te werken.

Kick-ass 2.0 Libische meiden  

Aya el Masri (27), Rama  Talmon(27) en Numidia (25) hebben in een paar maanden honderden SIM kaarten verbruikt: 1 per telefoongesprek om niet te worden getraceerd door de overheid. Beeldschone meiden met  rode lippenstift,  hoofddoek, hippe pumps en vette sneakers: van beroep ingenieur en medisch technicus. En tijdens het congres gaan ze steeds vaker als vrijwillige helpdesk fungeren; hun kekke damestasjes blijkt een mix van snoeren, high-tech computerpanfrenalia en make-up te herbergen. Ook zijn ze niet te beroerd om laat s’ avonds schrijver dezes en anderen op pinkeltje-niveau te helpen met bluetooth -problemen.

Wat ze verder zoal doen?

“Gaddafi je bent een schijterd, wij zijn solidair met Misrata. Libische meiden vinden jou een loser” (zie video). Deze tekst heeft Numidia samen met haar vriendinnen op 7 mei op een vlag geschreven en op de hoogste brug van Tripoli gehangen. Een paar uur later hadden soldaten de vlag aan gort geschoten. Deze daad kreeg brede bekendheid in het ondergrondse Libische verzet (zie video 2).

Niet alleen vanwege het lef – op dat moment waren er weinig acties in Tripoli – maar ook vanwege de tekst: Gaddafi probeerde steeds een wig te drijven tussen verschillende steden.

Numidia tikt met haar gelakte nagel op mijn opschrijfboekje: ‘Je moet duidelijk zeggen dat er duizenden meiden waren zoals wij, dit is helemaal niet zo bijzonder. We wisten dat wij konden worden vermoord maar dat wist iedereen’.

Hoe krijg je een voet tussen de deur?

Dilemma’s die tijdens de bijeenkomst aan de orde kwamen:

1. In allerlei gremia (EU, WB, NATO, VN, bilateraal) wordt er gesproken over de toekomst van Libië en worden de kaarten geschud. Hoe weet je wanneer je waar moet zijn? En wie jou zogenaamd ‘vertegenwoordigt’?

2. Hoe zorg je dat je dat westerse beleidsmakers geen genoegen nemen met lipservice dat ‘vrouwenrechten onze volste aandacht hebben’ maar directe gesprekken met vrouwen zelf eisen?  Not about us without us?

3. Hoe voorkomen wij dat vrouwenrechten worden opgeofferd om conservatieve krachten tevreden te houden?

4. En hoe zorgen wij dat vrouwen een leidende rol krijgen in conflictresolutie & transformatie?

Zo krijg je een voet tussen de deur!

Op datzelfde weekend vond een bijeenkomst plaats van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking Europa (OVSE) vertegenwoordigers in Dubrovnik.  De woordvoerder ontwikkelingssamenwerking van het CDA, Kathleen Ferrier heeft samen met haar collega’s Ingrid de Caluwe (VVD), Sjoera Dikkers (PvdA) en Wassila Hachchi (D’66) gezorgd dat de verklaring van de Libische vrouwen door de OVSE is besproken.

Een prachtige eerste stap in politieke participatie.

Yalla, hier komen de Libische meiden en vrouwen!