You can’t change the past, together however we can change the future. Deze lijfspreuk van Arthur Arnold zal hem nog goed van pas komen als nieuwe voorzitter van de raad van toezicht van SNV. Op 17 augustus trad hij aan bij de organisatie die eerder dit jaar negatief in de publiciteit kwam. Inmiddels oriënteert de ontwikkelingsorganisatie zich op een nieuwe visie. Arnold: ‘Als ik niet in SNV zou geloven, had ik hier nu niet gezeten.’

De oud-directeur van ontwikkelingsbank FMO is sinds eind 2008 adviseur en bestuurslid van een aantal financiële instellingen en investeringsfondsen in Afrika. Daarvoor was hij werkzaam bij ABN Amro en de Rabobank.

Arnold neemt het voorzitterschap over van interim-voorzitter Emile de Haas. Eerder dit jaar trad Lodewijk de Waal terug als voorzitter nadat de ontwikkelingsorganisatie onder vuur was komen te liggen vanwege publicaties over vriendjespolitiek en het hoge salaris van directeur Dirk Elsen, die na druk van de Tweede Kamer opstapte.

Over het verleden praat Arnold liever niet. ‘Het feit dat ik hier nu zit is daar natuurlijk een gevolg van. Maar ik ga geen oordelen vellen over het verleden, omdat dat ook niets aan de zaak verandert. ’ Hij zegt zich liever te richten op de toekomst: ‘Je leert het meest van de fouten die je maakt, als je je tenminste openstelt om van die fouten te leren. En er samen verantwoordelijkheid voor te nemen.’

Schreeuw om duidelijkheid

Was zijn achtergrond als bankier misschien de reden dat de raad van toezicht juist hem als voorzitter heeft gekozen? Arnold: ‘Dat weet ik niet. Wat ik vooral meeneem is ruim 40 jaar ervaring in het aansturen van organisaties en het begeleiden van veranderingsprocessen. Hoe je door keuzes te maken in strategie duidelijkheid creëert voor zowel de buitenwereld als binnen SNV. Er is in de maatschappij een groeiende schreeuw om duidelijkheid. En men mag van mij verwachten dat ik daarvoor zal vechten.’

Duidelijkheid is volgens Arnold dus onontbeerlijk, vooral in het maken van keuzes. ‘Je moet als organisatie keuzes maken op basis van eigen kracht, je kan niet overal goed in zijn. Ik doe liever drie dingen goed, dan tien dingen middelmatig. Die keuzes moeten transparant zijn. Naar donoren, naar politici, maar ook richting andere organisaties werkzaam op hetzelfde terrein en het grote publiek. We moeten duidelijk maken wat er met hun geld gebeurt.’

Afspraak is afspraak

SNV kondigde aan een nieuwe, soberder koers te gaan varen, waarbij transparantie een grote rol speelt. Geen gemakkelijke opgave. Hoe denkt Arnold dit als toezichthouder te gaan bewerkstelligen? ‘Je moet als directie en raad van toezicht gewoon heel duidelijke afspraken maken met elkaar. Op het moment dat afspraken niet worden nagekomen, moeten er procedures zijn die het mogelijk maken aan de bel te trekken. Dat is bij iedere organisatie zo en zal hier niet anders zijn.’

Maar wat gaat Arnold dan anders doen, na alles wat er in het verleden bij SNV is gebeurd? Daar is hij kort over: ‘We gaan nog eens even langs alle afspraken lopen.’ De nieuwe voorzitter van de raad van toezicht vertrouwt op de professionaliteit van de organisatie. ‘Aan de ene kant mag je verwachten dat een professional zich houdt aan discipline, regels en afspraken. Aan de andere kant, wil je het maximale uit iemand halen, dan moet hij ook vrijheid hebben om zijn kennis te kunnen gebruiken, te ontwikkelen en te delen. Uitgangspunt moet zijn: wat hebben de mensen eraan voor wie we het doen? Niet: wat heb ik eraan, of de organisatie.’

Niet voor het geld

Interim-directeur Allert van den Ham, die in maart de functie van Dirk Elsen overnam, gaf zichzelf zes maanden om de organisatie weer op het juiste spoor te zetten. Het moment om een nieuwe directeur aan te wijzen, nadert gestaag. Arnold: ‘We kijken zowel naar interne als externe kandidaten en hopen er eind oktober uit te zijn. Allert van den Ham is bereid aan te blijven tot er een nieuwe directeur geselecteerd is, ook al neemt dat één of twee maanden langer in beslag.’

Over het salaris van de nieuwe directeur zegt Arnold: ‘Als je in ontwikkelingswerk je missie vindt, accepteer je daarmee automatisch dat je niet rijk zult worden. Je doet het niet voor het geld. De meest effectieve mensen in het ontwikkelingswerk zijn diegenen die het meest gecommitteerd zijn.’

De aankomend directeur van SNV staat geen geringe taak te wachten. Wat ziet Arnold als de belangrijkste opgave voor de directeur? ‘De nieuwe strategie die hij of zij verder zal uitwerken, de implementatie daarvan en het veranderingsproces dat daarbij hoort. De kwaliteiten die daarvoor nodig zijn, zullen heel zwaar meewegen in de keuze van de nieuwe directeur.’ Die kwaliteiten liggen volgens hem in commitment en empathie: ‘Als je een organisatie wil veranderen is niet alleen de kennis van het werkgebied van belang, maar ook commitment. Op het pad van verandering kom je namelijk heel veel beren tegen. En empathie: als je je niet kunt inleven in mensen dan wordt het niks.’

Self help

Arnold heeft een hart voor ontwikkelingssamenwerking en met name voor Afrika. ‘De armoede is daar het grootst. Maar de mogelijkheid om te ontwikkelen is daarom ook het grootst.’ Ondanks de negatieve geluiden over SNV is Arnold overtuigd van de kracht van de ontwikkelingsorganisatie. ‘In ontwikkelingslanden hoorde ik veel over SNV, altijd in zeer positieve zin. De uitgangspositie van SNV is lokaal bijzonder sterk. Mijn eigen visie op effectiviteit van ontwikkelingswerk is dat het lokaal moet gebeuren, zowel in de uitvoering als in ‘het bedenken’. Ik geloof ook dat veranderingen altijd van binnenuit moeten gebeuren; het moet dáár worden geëntameerd. En dat is ook de kracht van SNV.’

Arnold vervolgt: ‘Ik geloof niet dat alle mensen gelijk zijn. Ik geloof wel in gelijke kansen. De essentie van armoedebestrijding is mensen aanmoedigen minder afhankelijk te worden. Ik geloof heel erg in het principe van self help. In mijn ogen is er niets kwetsender dan de hele dag je hand te moeten ophouden. Wij beseffen wel eens te weinig hoezeer we op arme mensen neerkijken. Invoelingsvermogen is een heel belangrijke waarde binnen SNV. De uitdaging is hoe effectief je dat kan inzetten om de grootste impact te bereiken.’

Binnenkort zal SNV een visiedocument aanbieden aan staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking Ben Knapen. Uit dit document moet blijken welke richting de organisatie in de toekomst in wenst te slaan.

Foto: www.snvworld.org