Margot Bolwerk, adviseur bij ICCO, werd tijdens een reis door Midden-Amerika geraakt door de inzet van lokale mensen die dag in dag uit meer dan 100 procent geven en hun eigen leven op het spel zet ten om de situatie in hun land te verbeteren. Terwijl in Nederland de discussies vooral gaan over steeds strenger wordende MFS-kaders en de zin en onzin van ontwikkelingssamenwerking, blijft (resultaten boeken binnen) deze zelfde ontwikkelingssamenwerking echt mensenwerk, soms zelfs een zaak van leven of dood. Een persoonlijke impressie.

‘Bid dan maar voor mij’, zegt Claudia nadat ze heeft gevraagd of ik in God geloof. Ik weet het eigenlijk niet, maar als het haar ook maar een beetje zou helpen dan geloof ik bij deze. Dan stapt ze een gepantserde auto in, die haar door de donkere straten van Guatemala Stad zal brengen.

Vanuit mijn hangmat heb ik een panoramisch uitzicht over de stad San Salvador, groene bergen en heuvels. Schijn bedriegt, want met een verrekijker zie je bij wijze van spreken het leger in deze stad patrouilleren en jeugdbendes hun vetes uitvechten. Waarom gaat het maar niet echt beter met de landen in Midden-Amerika? Een van de redenen is dat de regio nog steeds de achtertuin van de Verenigde Staten is, en dit land een groot aandeel heeft in de oorsprong van de regionale problematiek.

Van broze democratie naar narcostaat

Terug naar Guatemala. In Peten, de noordelijke provincie van dit land, grenzend aan Mexico, zijn in mei van dit jaar zeven dagloners op een boerderij vermoord. Een brute afrekening van een van de grootste drugskartels die in deze regio de scepter zwaaien. In dit gebied geldt dan ook een ‘staat van beleg’, een situatie waarin alle burgerlijke vrijheden worden opgeschort en het bestuur bij het leger berust. Paradoxaal genoeg betekent dit voor ons dat de situatie niet veiliger had kunnen zijn.

We merken weinig van de onrust als we in Peten aankomen om een partnerorganisatie te bezoeken die werkt op gebied van duurzaam bosbeheer. Guatemala is verder inmiddels uitgeroepen tot een heuse Narcostaat. Bijna elke politieke partij is verbonden aan narcotrafico. Door het harde optreden van de Verenigde Staten in Mexico wordt het drugsprobleem niet opgelost, maar steeds meer verschoven naar landen als Guatemala en de rest van Midden-Amerika. Dit zet de toch al broze democratieën en het rechtssysteem volledig onder druk.

Dit is een kleine en onvolledige schets van de ‘externe’ context waarbinnen de Regionale Raad van ICCO voor Midden-Amerika en Haïti vergadert. Deze keer wordt de Raad ook bijgewoond door Marinus Verweij, voorzitter van de Raad van Bestuur van ICCO en Guity Mohebbi, lid van de Raad van Toezicht.

Regionale medezeggenschap in roerige Hollandse tijden

De ‘interne’ context waarbinnen deze Regionale Raad wordt gevraagd om ICCO te adviseren is ook veranderd. Toen deze raad in 2008 voor het eerst bij elkaar kwam was er nog geen vuiltje aan de lucht. Het ging ICCO, toen met een MFS subsidie van 425 miljoen euro voor vier jaar, voor de wind. Naast het adviseren over welke problematiek de prioriteit heeft in een regio, worden de Regionale Raden nu ook gevraagd om advies te geven op gebied van regionale fondsenwerving. Door actief en intensief te gaan fondsenwerven in de regio, begeef je je als organisatie op een nieuw terrein wat gevolgen kan hebben voor de identiteit en het imago van ICCO. Stel eerst centraal een aantal (ethische) regels op en leer je nieuwe fondsengevers goed kennen, aldus een van de adviezen van onze regionale raad.

Terug naar Claudia. Ik zie haar, klein en kwetsbaar ogend, instappen in die enorme, gitzwarte en geblindeerde auto, met twee bodyguards. Deze vrouw – die ik jaren geleden voor het eerst ontmoette (en met wie ik veel heb samengewerkt in mijn bescheiden rol als voormalig relatiebeheerder)– is sinds eind vorig jaar de eerste vrouwelijke Procureur Generaal voor het Openbaar Ministerie van Guatemala. Haar personeel staat onder constante druk. Zo is een paar dagen geleden een van haar officiers van justitie vermoord.

Hierdoor bekruipt me een gevoel van angst, zoveel onveiligheid om haar heen. Maar ook een gevoel van trots. Een enorm resultaat dat juist deze sterke mensenrechtenvrouw op deze sleutelpositie terecht is gekomen. Dit na jaren werkzaam te zijn geweest bij een partnerorganisatie, die zij mede heeft opgericht en die sinds diens oprichting ondersteund wordt door ICCO. Jaren van werk, waarvan de resultaten niet altijd in indicatoren zijn uit te drukken, hebben in ieder geval een zeer admirabele stap in de goede richting opgeleverd. Laten we bidden!

Margot Bolwerk is werkzaam bij ICCO als organization and governance affairs advisor en schreef dit stuk naar aanleiding van een recent bezoek aan Midden Amerika in het kader van een vergadering van de Regionale Raad voor Midden-Amarika en Haïti. De Regionale Raden, die ICCO de afgelopen jaren heeft opgericht, bestaan uit onafhankelijke lokale deskundigen, die een gedeelde verantwoordelijkheid hebben bij het vaststellen van regionale strategische prioriteiten van de 7 regiokantoren.