Het is niet meer mogelijk om aanvragen in te dienen voor de Subsidiefaciliteit Burgerschap & Ontwikkelingssamenwerking (SBOS). Dit maakte Joke Brandt, de hoogste ambtenaar van Ben Knapen, namens haar staatssecretaris op 5 augustus bekend in de Staatscourant. De maatregel geldt tot in ieder geval 1 januari 2013. Hiermee lijkt een einde gekomen aan het subsidiëren van mondiaal burgerschap en draagvlakactiviteiten door de Nederlandse overheid.

Door Marc Broere

Op haar website licht SBOS de beslissing van staatssecretaris toe. Als reden wordt de bezuinigingsmaatregelen van het kabinet gegeven. ‘Het Ministerie van Buitenlandse Zaken moet de komende jaren stevig bezuinigen, ook op Ontwikkelingssamenwerking. De manier waarop die bezuinigingen worden ingevuld, staat in de focusbrief waarin de Staatssecretaris zijn meerjarig beleid vormgeeft. De Tweede Kamer heeft met deze brief ingestemd.  Ook het beleidsterrein Burgerschap & Ontwikkelingssamenwerking – en daarmee het SBOS programma – krijgt met deze financiële heroverwegingen te maken. De Staatssecretaris heeft daarom besloten om in ieder geval in 2011 en 2012 geen nieuwe indienrondes open te stellen.’

De opschorting gaat per 1 september in, de datum waarop de voorstellen voor de volgende  SBOS-ronde zouden moeten zijn ingeleverd. De projecten uit de eerdere rondes van SBOS die reeds zijn goedgekeurd, zullen ongewijzigd kunnen doorgaan.

Halvering draagvlakbudget

SBOS ontstond na een reorganisatie van het draagvlakbeleid door de vorige minister voor Ontwikkelingssamenwerking, Bert Koenders. In mei 2009 kondigde Koenders in zijn beleidsbrief ‘Modernisering draagvlak ontwikkelingssamenwerking’ een grote bezuiniging aan op het draagvlakbeleid. Hij besloot om het totaalbudget voor draagvlakactiviteiten vanaf 2011 te halveren van 60 miljoen naar 30 miljoen per jaar. De NCDO raakte haar taak als subsidieverlener kwijt en is inmiddels bezig zichzelf om te vormen tot een kenniscentrum op het gebied van mondiaal burgerschap. Voor de nieuwe taak als subsidieverlener werd een tender uitgeschreven die werd binnengehaald door de nieuwe organisatie SBOS, een consortium van PriceWaterhouseCoopers, Wilde Ganzen en het Nederlands Jeugdinstituut..

Volgens de oorspronkelijke plannen van het kabinet zou SBOS tot en met december 2011 een bedrag van maximaal 32,2 miljoen euro te besteden hebben voor (meerjarige) programma’s en projecten. Volgens een berekening van Vice Versa heeft SBOS hiervan in de eerste drie subsidierondes ongeveer 27 miljoen euro toegezegd. Benificienten zijn onder andere de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels, Oikos, lokaalmondiaal, Milieudefensie, Butterfly Works en Young in Prison. Dat betekent dat er voor 2011 nog een bedrag van ruim 5 miljoen openstond. Het is niet te achterhalen hoeveel geld er oorspronkelijk voor 2012 gereserveerd stond voor SBOS.

Grote belangstelling

De belangstelling voor het subsidieloket was groot. Bij de eerste ronde werd maar liefst voor 70 miljoen euro aan aanvragen ingediend, terwijl er maar een bedrag van 14 miljoen beschikbaar was. Ook de ronde in mei dat een totaalbudget had van ruim tien miljoen euro werd enorm overvraagd. SBOS kreeg in deze ronde aanvragen voor ruim 56 miljoen euro binnen. Een teken dat de belangstelling vanuit de Nederlandse maatschappij voor mondiaal burgerschap nog onverminderd groot is.

Gerhard Schuil, directeur van Oikos (een van de ontvangers van SBOS-subsidie), reageert verbaasd op het besluit. ‘Ik ben erg benieuwd voor hoeveel procent deze maatregel onderdeel is van de totale bezuinigingsoperatie voor de periode tot en met  2012. Het levert voor 2011  volgens mij slechts 5,1 miljoen euro op, terwijl het beleidsmatig wél een immense breuk is! Feitelijk laat dit kabinet hiermee een lang gekoesterd uitgangspunt van Nederlands beleid, dat verandering dáár en verandering hier onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, plompverloren vallen. Blijkbaar liggen voor dit kabinet versterking van Mondiaal Burgerschap en het Nederlands belang, de verbindende pijler van het huidige OS beleid niet in elkaars verlengde. Het is triest dit te moeten constateren.’

Nederlands bestuur onwaardig

Daarbij vindt Schuil het vreemd dat bij de maatregel wordt verwezen naar de Focusbrief van 18 maart. ‘Hierin komen de woorden draagvlak en mondiaal burgerschap helemaal niet voor. Feitelijk wordt er dus nul komma nul inhoudelijke onderbouwing gegeven voor de maatregel.’

Daarbij noemt Schuil het ‘nogal onbehouwen’ dat op 5 augustus in de Staatscourant bekend wordt gemaakt dat de regeling per direct wordt opgeschort, dus ook voor de ronde van 1 september. ‘Een succesvolle SBOS aanvraag vergt, overigens terecht, veel voorbereiding, planning en afstemming. Het werk van vele collega organisaties kan nu zo de prullenbak in. Dat er in Nederland zo met beleid wordt omgesprongen is zuur. De achteloosheid, het gebrek aan onderbouwing en de haast waarmee deze maatregel is afgekondigd is Nederlands bestuur onwaardig.’

Morgen hoopt Vice Versa een officiële toelichting van het ministerie van Buitenlandse Zaken te krijgen op het opschorten van de subsidieregeling van SBOS en zullen we ook andere reacties peilen.

Met dank aan Joris Kleverlaan