Op donderdag 16 juni, van 15.30 tot 18.30 uur, debatteren de ontwikkelingswoordvoerders in de Tweede Kamer voorlopig voor het laatst over de contouren van het door de huidige regering herijkte Nederlandse ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. Paul van den Berg geeft alvast een vooruitblik en maakt een tussenbalans op van wat Knapen tot dusverre voor elkaar gekregen heeft.

Door Paul van den Berg

Concreet gaat het donderdag om de Focusbrief, die staatssecretaris Knapen op 18 maart 2011 aan de Tweede Kamer stuurde. Het debat is op papier het sluitstuk van een aantal gedachtewisselingen tussen Knapen en het parlement. Deze serie begon met de (uitgestelde) begrotingsbehandeling in december 2010. Het laatste wapenfeit was het teleurstellende debat over ‘het’ WRR rapport op 17 mei jl.

Mosterd na de maaltijd

In principe was het een goed idee van de Kamer om het debat over het inhoudelijk rijke WRR rapport te splitsen van een veel prozaïscher discussie over de nieuw gekozen prioriteitsthema’s en de sterk uitgeklede landenlijst. In de praktijk lopen de discussies over ‘visie’ en ‘concreet beleid’ sterk door elkaar heen.

Op 17 mei werd er namelijk ook al veel gesproken over afgevallen landen en bijvoorbeeld het gegeven dat Knapen de sectoren gezondheidszorg en onderwijs als posterioriteit beschouwt. Dat levert een wat onbevredigend ‘mosterd na de maaltijd’ of ‘been there, done that’ gevoel op voor het debat van aanstaande donderdag. Daarmee doe ik wel enig onrecht aan het belang van de discussie. Want er staat natuurlijk nog wel degelijk iets op het spel.

De moeite waard om debat te volgen

Hoe gaat de Kamer bijvoorbeeld oordelen over de door Knapen geselecteerde 15 partnerlanden? Gaat hij die er allemaal doorheen krijgen of slagen parlementariërs erin – door slimme gelegenheidscoalities te bouwen – om bepaalde afvallers (DRC, Burkina Faso?) weer op de lijst te krijgen?
En gaat Knapen daadwerkelijk groen licht krijgen voor zijn sterk economisch getinte ontwikkelingsbeleid of moet hij toch het nodige water bij de wijn doen als het gaat om gecontinueerde steun aan de sociale sectoren? Opnieuw zal er ongetwijfeld flink geschermd worden met moties, zoals ook al gebeurde bij het WRR debat. Het is dus alleszins de moeite waard om het debat donderdag te volgen. Maar de vraag of het een apotheose of een anticlimax gaat worden, hangt boven de markt. Daarover later op deze site vast meer.

Piketpaaltjes

Terugkijkend op de afgelopen maanden kan worden geconcludeerd dat Knapen er prima in geslaagd is om vrijwel alle piketpaaltjes van zijn beleidsvisie door de Kamer heen te loodsen. Enkele concessies zijn afgedwongen door de oppositie, zeker, maar die hebben de rijdende trein van Knapen niet van het spoor kunnen duwen.

En ook de Eerste Kamer slaagde daar niet in, ondanks brede steun voor enkele stevige moties. Zo kan de staatssecretaris het aanstaande zomerreces gaan benutten om heel goed na te denken over de concrete implicaties van de wijzigingen die hij heeft voorgesteld. Hoe gaat hij de landen afbouwen die geen Nederlandse hulp meer gaan krijgen? Hoe wordt de juiste mix gevonden tussen het mee laten liften van het Nederlandse bedrijfsleven en het stimuleren van het lokale midden – en kleinbedrijf?

Overgangsjaar

Veel is immers nog ongewis en niet voorbij het stadium van plannenmakerij. Tot nu toe moeten we het doen met 18 pagina’s focusbrief en enkele tientallen pagina’s antwoorden op feitelijke vragen, die vervolgens weer vele nieuwe vragen oproepen. We mogen er vanuit gaan dat in 2012 écht begonnen gaat worden met de uitvoering van het nieuwe beleid. Dat maakt 2011 tot een overgangsjaar. De Kamer heeft dan weer voldoende gelegenheid om tijdens het debat over de begroting voor 2012 (in oktober of november) de degens te kruisen met Knapen.