In het mooie gebouw van het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam vond op 12 en 13 mei het Open Data for Development Camp (ODDC) plaats. Vice Versa was er de eerste dag bij en proefde de sfeer van deze vernieuwende bijeenkomst waar mensen uit de ontwikkelingssector en softwareontwikkelaars samenkwamen. Centraal stond hoe innovatieve applicaties voor open data kunnen bijdragen aan transparantie en meer effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking. Vooral dat laatste leidde tot discussie.

Het kamp werd georganiseerd door het nieuwe platform van Partos: Open for Change. In verschillende zalen werden presentaties, discussies en workshops gehouden. Het echte werk gebeurde in de reading room. Verschillende ontwikkelingsorganisaties hadden ruwe data aangeleverd waar softwareontwikkelaars mee aan de slag konden gaan. Zij bekeken naar aanleiding van vragen vanuit organisaties wat voor computerprogramma’s kunnen worden gebruikt om aangeleverde gegevens over ontwikkelingsprojecten te kunnen presenteren.

Soms werd het voor de bezoekers wat te technisch. Iemand zei: ‘Volgens mij zat ik net bij een workshop voor softwareontwikkelaars, de helft van de zaal zat onbegrijpend om zich heen te kijken.’ Leuk aan de bijeenkomst was dat men direct op zijn of haar laptop kon proberen hoe bestaande websites voor open data werken. Daarnaast werd digitale communicatie in de praktijk gebracht. Bij een presentatie door de 1%club vertelde een partner uit Nairobi via skype over zijn ervaringen met open data. 

Goede communicatie voorwaarde voor effecten transparantie

Peter van der Linde was een van de introducerende sprekers. Hij is medeoprichter en directeur van Akvo, een stichting die helpt bij online en mobiele communicatie van ontwikkelingsprojecten. Van Der Linde betoogde dat veel goed werk van ontwikkelingssamenwerking onzichtbaar blijft en verschillende projecten moeilijk zijn te vergelijken. Transparantie kan hierbij helpen, maar alleen als er goede communicatie plaatsvindt. Binnen transparantie is dé belangrijke vraag: ‘Where did the money go?’

Om antwoord te geven op deze vraag moeten NGO’s volgens Van der Linde beschrijvingen, resultaten, plaatsen en andere gegevens over hun project online kunnen weergeven op een gestandaardiseerde wijze. Zo kunnen verschillende projecten gemakkelijk worden gevonden, bekeken en vergeleken. Op de website van Akvo zijn momenteel 253 projecten te bekijken. Een probleem voor NGO’s is vaak dat hun verzamelde data niet ‘rijk genoeg’ zijn om te laten zien. Van der Linde benadrukte het belang van het transformeren van de datasets zodat ze wel getoond kunnen worden.

Mapping for results

Ook de Wereldbank is druk bezig met open data. Adwerd Anderson presenteerde tijdens het ODDC de projecten van de Wereldbank en de pilot website maps.worldbank.org. Open data zorgt volgens Anderson voor transparantie, participatie en accountability van ontwikkelingswerk. Door gebruik te maken van mobiele telefonie, sociale media en geocoding wordt openheid gecreëerd over ontwikkelingsprojecten. ‘Geocoding’ houdt in dat op systematische wijze informatie wordt gegeven over projecten en hun precieze locaties. Zo weten lokale gemeenschappen wat er in hun dorp, wijk of stad staat te gebeuren. Lokale gemeenschappen kunnen participeren doordat zij toegang hebben tot meer informatie, maar ook de mogelijkheid hebben om zelf informatie te verschaffen over de lokale bevolking en haar behoeften. Dit kan online, maar ook via mobiele telefonie. ‘Een groot deel van de bevolking in ontwikkelingslanden beschikt over een mobiele telefoon, dus dit is een goed communicatiemiddel voor lokale gemeenschappen’, aldus Anderson.

Tijdens het ODDC konden de bezoekers zien hoe een jongen in Afghanistan met zijn mobiele telefoon de aanleg van een lokale weg fotografeert. Door deze foto online te zetten kan de hele wereld de lokale ontwikkelingen van de weg volgen. Anderson sprak van een cultuurverandering van de Wereldbank. Niet langer kan deze hiërarchisch te werk gaan, met de nieuwe ontwikkelingen wordt de Wereldbank opener en laat meer mensen participeren in haar werk.

Internatinal Aid Transparency Intiative

Een andere interessante presentatie kwam van de Britse heren Mark Brough en Simon Parrish over het International Aid Transparency Initiative (IATI). Brough: ‘Er is teveel informatie op teveel plekken van verschillende kwaliteit en in verschillende formats weergeven.’ In 2008 kwamen acht NGO’s samen in Ghana om na te denken over een manier om online data te delen. De oplossing die IATI biedt, vindt je op iatiregistry.org, waar organisaties een format krijgen aangeboden waar zij hun data kunnen invoeren. Dit format kunnen zij vervolgens toevoegen aan hun eigen website. Volgens Parrish is dé grote vraag vanuit ontwikkelingslanden wat NGO’s precies in hun land doen. NGO’s moeten hun data dus gaan publiceren op een manier die daar antwoord op geeft.

Discussie

Bij de presentaties van verschillende open data-initiatieven ontstond een discussie. Men vroeg zich af of de initiatieven niet teveel vanuit grote organisaties als de Wereldbank worden gecoördineerd, net als traditionele ontwikkelingshulp. Ook werd de vraag gesteld of de initiatieven daadwerkelijk het lagere niveau bereiken.

Reinier van Hoffen (evaluatiedeskundige PSO) was kritisch en vroeg zich af of het delen van data altijd positief is. ‘Door de politieke context van data kan transparantie ook negatieve gevolgen hebben voor lokale gemeenschappen’, zo zei Van Hoffen. Overheden van ontwikkelingslanden kunnen hun eigen begroting aanpassen als ze weten waar het geld van NGO’s naar toe gaat. Een reactie hierop was dat het probleem van lokale gemeenschappen vaak mede veroorzaakt wordt door een gebrek aan transparantie. Gemeenschappen worden over het hoofd gezien omdat men niet weet waar wel of niet geld naar toe gaat.

Over het algemeen heerste tijdens het ODDC een sfeer van innovatie en belangstelling voor het gebruik van open data. De ontwikkelingen gaan snel en zijn in volle gang. Er is momenteel een grote opkomst van nieuwe applicaties. Maar er zijn ook nog vragen zoals: Op welke manier en in welke mate zal er gebruik van worden gemaakt? En welke gevolgen zal open data hebben voor ontwikkelingssamenwerking? De toekomst zal het leren.