Terwijl in Syrië afgelopen vrijdagmiddag weer mensen de straat opgingen om te demonstreren voor meer vrijheid, werd in Amersfoort gepraat over deze strijd en de ontwikkelingen in de Arabische wereld. Welke rol kunnen Europa en Nederland spelen in de ontwikkelingen en eventuele vorming van democratie? Dit was een belangrijke vraag tijdens het symposium ‘Arabische Lente; Democratie & Ontwikkeling’, georganiseerd door het internationaal secretariaat van de PvdA in samenwerking met EVS (Evert Vermeer Stichting) en AMS (Alfred Mozer Stichting).

Belangrijke sprekers op het symposium waren Frans Timmermans, Tweede Kamerlid en Buitenlandwoordvoerder van de PvdA, en Petra Stienen, voormalig mensenrechtendiplomate in het Midden-Oosten en schrijfster van het boek ‘Dromen van een Arabische Lente’. Gedurende de middag vonden verschillende werkgroepen plaats gericht op de regio, economische ontwikkeling en democratie. De dag werd afgesloten door Philip Cordery ,  Secretaris-Generaal van de Partij van Europese Sociaaldemocraten (PES).

Niet de wet voorschrijven, wel ondersteunen

Europese ervaring met het vormen van democratieën en electorale processen kan ondersteuning bieden bij de ontwikkelingen in de Arabische wereld. ‘Niet de wet voorschrijven, wel ondersteunen’ klonk door in de verhalen van verschillende sprekers over de rol van Nederland en Europa in de Arabische Lente.  De Franse Philip Corderey (PES) noemt de ontwikkelingen een fantastisch moment voor de democratie. In zijn afsluitende verhaal benadrukte hij dat als Europa écht voor democratie gaat, zij alle uitkomsten moet accepteren bij democratische verkiezingen in Arabische landen. ‘Ook als een islamitische regering wordt gekozen die mensenrechten van minderheden schendt?’, komt al gauw de reactie uit het publiek. Cordery blijft bij zijn standpunt van accepteren, mensenrechtenschendingen kunnen op een andere manier worden bestreden.

Wantrouwen jegens het Westen

De PvdA buitenlandwoordvoerder Timmermans schetst in zijn verhaal factoren waar Europa en Nederland rekening mee moeten houden in hun beleid ten aanzien van de Arabische wereld. Timmermans benadrukt de diversiteit van de Arabische landen. Wel delen ze een geschiedenis van 300 jaar wantrouwen richting het Westen, een belangrijke factor om rekening mee te houden.

Een bron van wantrouwen richting het westen is de opstelling ten aanzien van het Israël-Palestina conflict. Over het conflict komen veel vragen op het symposium. De buitenlandwoordvoerder is duidelijk in zijn mening. Hij vindt dat de Nederlandse regeringspartijen te eenzijdig Israël steunen, wat volgens hem problematisch kan zijn bij betrokkenheid in het Midden-Oosten. De Arabische wereld zal Nederland niet serieus nemen zolang de regering met twee maten blijft meten in de visie op dit conflict, zo stelt de PvdA’er.

Een zaak van de mensen daar

Frans Timmermans hamert in zijn verhaal erop dat politieke verandering een zaak moet zijn van de mensen in de Arabische wereld zelf. Timmermans vindt dat Westerse landen hun drang tot bemoeienis moeten beheersen, willen zij de relatie met de Arabische landen verbeteren.  De PvdA steunt de VN-veiligheidsresolutie in Libië, maar Timmermans benadrukt dat dit moet gaan om bescherming van de bevolking, niet om ‘regime change’. Het publiek heeft hier vragen over. Is het niet hypocriet om schone handen te willen houden? Waarom niet de bevolking verder helpen naar een vrij leven, door bijvoorbeeld het leveren van wapens aan de opstandelingen? Maar ook vragen enkelingen zich af hoe groot het gevaar is dat we in een burgeroorlog terecht komen. En waar komt überhaupt het recht tot ingrijpen vandaan?  Timmermans erkent de dilemma’s. Hij stelt dat ingrijpen met militaire middelen in de Arabische wereld vaak negatieve gevolgen hebben. Maar niet ingrijpen heeft ook negatieve gevolgen.  ‘Zuivere buitenlandse politiek is een illusie’, aldus Timmermans.

Verdiepen in Arabische waarheden

In het verhaal  van Petra Stienen is de enorme betrokkenheid bij de regio waar zij jaren werkte goed merkbaar. Voordat ze van wal steekt wil ze het liefst nog even op haar I-phone kijken of er nog bericht is uit Syrië.  De Midden-Oostendeskundige heeft problemen met de Nederlandse visie op de Arabische wereld. Deze wordt volgens haar gedomineerd door angst voor terreur, oliecrisis en immigratie. In Nederland willen mensen vooral de stemmen horen van moslimbroeders, onderdrukte vrouwen en militairen. Ze vertelt over haar eigen visie, gevormd door de moed van de mensen die moeten leven in dictatoriale regimes. Stienen ziet een mentaliteitsverandering in de Arabische wereld van mensen die een ‘modern leven’ willen leiden en durven op te staan voor menselijke waardigheid.

Het Nederlandse beleid zou zich meer moeten verdiepen in Arabische waarheden in plaats van zich te laten leiden door uitvergrootte angsten. Stienen en Timmermans maken zich beide zorgen over het Nederlandse gebrek aan belangstelling voor de Arabische wereld. Dit is volgens Timmermans een van de grote Nederlandse handicaps als zij een rol willen spelen in de Arabische ontwikkelingen.

Mooi werk aan de winkel

Frans Timmermans lijkt nog niet te durven dromen van een Arabische lente. De ontwikkelingen zullen lang gaan duren en de uitkomsten zijn nog onduidelijk. Maar de ontwikkelingen bieden wel kansen. Er is veel te doen in de Arabische wereld en Europese landen kunnen ondersteuning bieden bij democratische ontwikkelingen. Er is werk aan de winkel, maar wel ‘mooi werk’, aldus PvdA’er Timmermans.