Vandaag is Wereldwaterdag. Water is een van de speerpunten van het beleid van staatssecretaris Knapen. En dat is een goede keuze, betogen ontwikkelingswerkers én waterdeskundigen Henk Holtslag en Jan de Jongh.

Door: Henk Holtslag en Jan de Jongh

Vandaag is het Wereldwater dag en is er extra aandacht voor het feit dat water een basisvoorwaarde is voor het verminderen van armoede. De groeiende kloof tussen arm en rijk wordt steeds meer een probleem voor de rijken. De wereldbevolking groeit naar 9 miljard mensen in 2050. Die groei vindt vooral plaats in de armste landen en zal leiden tot meer sociale onrust, terrorisme, milieuschade, etcetera.  Het verminderen van de kloof tussen arm en rijk is dus ook (langere termijn) eigenbelang. Natuurlijk kan hulp alleen dat niet veranderen, maar hulp kan wel degelijk verandering in gang zetten en waterhulp blijkt zeer effectief te kunnen zijn.

 

 

 

 

 

Veel mensen in Afrika halen water uit open putten

Het is bekend dat water en sanitatie een basis zijn voor alle ontwikkeling, dus lijkt het logisch om daarin veel te investeren. Vorig jaar bepleitte Joris Luyendijk in het blad Onze Wereld om alle Nederlandse hulp te investeren in water. Natuurlijk is dat niet reëel, maar toch! Waterhulp heeft voordelen als;

1. Waterhulp is ‘per definitie’ effectief, met cost-benefit ratios van 3 tot 34 keer de investering (Zie rapporten SIWI, UNICEF, WHO). Investeren in veilig drinkwater lijkt zelfs de meest kosteneffectieve manier om armoede te verminderen*.
2. Water is essentieel voor voedselveiligheid en inkomen. De helft van de armen wereldwijd zijn kleine boeren. Als die het hele jaar toegang zouden hebben tot water voor irrigatie, zouden ze de wereldvoedselproductie kunnen verdubbelen. Dit stelt  Paul Polak, de oprichter van de Amerikaanse organisatie IDE.
3. Voorbeelden van effectieve waterhulp zal het negatieve imago van de hulp ombuigen. Het touwpomp voorbeeld uit Nicaragua in 1990 spreekt veel mensen aan. Het effect van 1 miljoen dollar hulp is dat het BNP van Nicaragua is gegroeid met 100 miljoen dollar omdat families met Touwpompen meer verdienen dan families zonder pomp.

Nederland is wereldwijd dé  waterspecialist met kennis van grote Delta-werken tot kleine huishoudwaterfilters. Dankzij innovaties kunnen we nu zeggen: Nederland heeft oplossingen voor bijna alle water problemen, inclusief betaalbare en duurzame opties voor de armsten.

Naast centrale waterleidingsystemen, zoals geïnstalleerd door bedrijven als Vitens, zijn er ook decentrale systemen nodig want ruim zeventig procent van de 880 miljoen mensen zonder een goede waterbron wonen op het platteland waar grote systemen (nog) niet mogelijk zijn. Het goede nieuws is dat er in de afgelopen jaren ‘nieuwe’ effectieve en betaalbare water technieken ontwikkeld zijn waarmee ook de armsten bereikt kunnen worden**.

Twee voorbeelden.
Bij de recente cholera epidemie kregen 8800 families in Zimbabwe een 10 dollar huishouden siphon waterfilter en hygiëne-educatie. Geen van die families heeft Cholera gehad!  Uit evaluaties van EU gefinancierde projecten blijkt dat de combinatie grondwater recharge, handgegraven put en een lokaal gemaakte touwpomp (totale kosten ca 200 euro) aan 10 families water geeft. Met irrigatie produceert men het hele jaar voedsel voor 80 mensen. (1.5 kg/week/pp. 2 x het FAO minimum). Naast touwpomp en siphon filters zijn er een twintigtal  andere slimme en simpele water- en sanitatie opties.**

Een putdeksel en een lokaal gemaakte Touwpomp is een goedkope en duurzame verbetering. Men kan deze eenvoudige pomp repareren en onderdelen zijn te koop bij de lokale smid die de pomp heeft gemaakt.

 

Simpel is niet eenvoudig

Succesvolle verspreiding van simpele technieken blijkt niet eenvoudig. Van de circa 350.000 geïmporteerde handpompen die via hulp in Afrika geïnstalleerd zijn in de laatste 40 jaren, is bijvoorbeeld 50 procent defect omdat reparaties duur of ingewikkeld blijken en er bij de installatie te weinig aandacht geweest is voor duurzaam onderhoud.

Dat geld ook voor lokaal geproduceerde en eenvoudige opties als de touwpomp. Echter als de  techniek aangepast wordt aan wat mensen kunnen, blijft 90 procent wel werken zoals bewezen wordt door de nu 100.000 touwpompen wereldwijd die gebruikt worden door 4 miljoen mensen. De uitdaging is nu om succesvolle voorbeelden honderdvoudig op te schalen. Basis daarbij is kennisoverdracht aan gebruikers om de systemen te onderhouden, aan lokale bedrijfjes om te produceren en te vermarkten en aan NGO’s en overheden om voorwaarden en beleid te scheppen.

Water zuivering op huishoud niveau

Wereldwijd zijn er 880 miljoen mensen die nu nog geen toegang hebben tot een veilige waterbron en 2 miljard mensen die soms onveilig water drinken,  onder andere door gebrekkig onderhoud van waterleidingen. Door water te zuiveren op huishoudniveau met chloor desinfectie of waterfilters zou dat de kindersterfte drastisch kunnen reduceren en inkomens verhogen.*  Ruim 50 procent van alle ziekenhuisbedden in ontwikkelingslanden zijn bezet door mensen met water en hygiëne gerelateerde ziektes. Landelijke campagnes over het belang van hygiëne en het aanbieden van nieuwe zuiveringsopties via commerciële verkoop zou overheidsuitgaven voor gezondheid verminderen en familie-inkomen verhogen door de besparing op medicijnkosten en tijdswinst. Waterzuivering op huishoudniveau kan zelfs tot 60 x de investering opbrengen (WHO 2008).

300 in 6

Op het Wereld Water Forum 5 in 2009 is er een Nederlands initiatief gelanceerd genaamd ‘300 in 6’.  (Veiliger drinkwater voor 300 miljoen mensen in 6 jaar, onder andere door middel van HWT. HWT’s zijn Household Water Treatments. Dit zijn desinfectie opties als chloor), USAID heeft interesse en met de Zwitserse SDC en leden van het Netherlands Water Partnership als Aqua 4 all, Connect International en anderen wordt er aan gewerkt. Met de nieuwe HWT’s en de vele lessons learnt lijkt dit realiseerbaar met een eenmalige investering van ongeveer 1.5 euro per persoon. (Totaal 450 miljoen euro, circa drie procent van het Nederlandse OS- budget gedurende 5 jaar.)

Nederland kan bij de uitvoering van ‘300 in 6’ een voortrekkersrol spelen en zich daarmee, nog meer dan nu,  op de kaart  zetten als de waterspecialist. Stelt u zich voor: artikelen op de voorpagina’s van kranten. Nederland helpt Afrika aan schoon water. Het zou het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking een forse positieve duw geven en veel wind uit de zeilen halen van de ‘Wilderse’ plannen voor OS.

Bij deze daarom een pleidooi om, meer dan nu, hulp in te zetten in water en sanitatie, niet alleen in steden maar juist ook op het platteland en in te zetten op Zuid -Zuid kennis uitwisseling. Door de hulp in te zetten in kennisoverdracht zal er ook minder kans zijn op corruptie. Door praktisch onderwijs kunnen mensen leren om te roeien met de riemen die ze hebben waarmee er ontwikkeling komt van onderaf. Als geen ander land kan Nederland daarmee bijdragen aan wat we allemaal willen: water en sanitatie voor iedereen.

Henk Holtslag en Jan de Jongh zijn adviseurs op het gebied van Low Cost water- en sanitatie opties. Ze trainen ngo’s, bedrijfjes in Afrika en andere werelddelen in productie, onderhoud en marketing van water.

 * “No other single intervention is more likely to have a significant impact on global

    poverty than the provision of safe water”.   Uit “ Water as the Key to Global Health”  

    (UN University 2008)

** Zie publicaties als  Smart Water Solutions en Smart Sanitation Solutions.

     Netherlands Water Partnership (www.nwp.nl)