Één jaar geleden ontstond het idee om de FairPhone te ontwikkelen: een eerste mobiele telefoon op basis van eerlijk gewonnen grondstoffen. Tijdens het FairPhone Event, op donderdag 17 maart in Amsterdam, werd de tussenstand bekeken. Vice Versa was erbij.

FairPhone is een initiatief van medialab Waag Society, ontwikkelingsorganisatie Niza en communicatiebureau Schrijf-Schrijf. Ook maakt Oxfam Novib’s Doenersnet deel uit van het FairPhone team. Naast een product moet de FairPhone ook gezien worden als een platform voor creatieve uitdagingen waar iedereen zijn steentje aan kan bij dragen.

Tijdens de eerste verjaardag van FairPhone was het tijd om terug te blikken op de zoektocht van het FairPhone team in Congo naar eerlijk gewonnen grondstoffen. Maar ook om vooruit te blikken op de toekomstige realisatie van de mobiele telefoon. Hoe zit het met de vormgeving van de telefoon? En hoe kan er effectief campagne gevoerd worden? Om over deze vragen en meer te discussiëren waren onder andere Oxfam Novib, certificering organisatie Utz en Butterfly Works uitgenodigd om deel te nemen aan de gesprekken. Ook werden er samenwerkingsverbanden met Rabo mobiel en KPN onthuld.

‘Conflict-mineralen’

Je ziet ze overal om je heen: Blackberry’s, iPhones en andere hippe apparaatjes. Onze mobieltjes lijken bijna een deel van onze identiteit te worden. Maar ieder die een ‘eerlijke’ variant van de mobiele telefoon hoopt te vinden, zal bedrogen uitkomen. Het grootste deel van de mineralen die worden gebruikt om mobieltjes te maken komen namelijk uit Oost Congo, een gebied geteisterd door een voortdurende burgeroorlog. De relatie tussen ‘onze mobieltjes’ en conflicten en armoede in Congo wordt gedurende het event steeds duidelijker.

Mijnwerkers halen meestal onder erbarmelijke omstandigheden mineralen als koper, kobalt en coltan uit de mijnen. De prijs die uiteindelijk aan de mijnwerkers voor de mineralen betaald wordt staat vaak niet in verhouding tot de werkelijke waarde, zo leerde het FairPhone team uit eigen ervaring. FairPhone wil zich hardmaken voor een eerlijke prijs voor de mineralen.

Maar er is ook nog het probleem van gemilitariseerde mijnen, zo bleek wel uit de film ‘Blood in the Mobile’ van documentairemaker Frank Poulsen die tijdens het event vertoond werd. Doordat Westerse bedrijven mineralen uit gemilitariseerde mijnen kopen, financieren zij indirect het conflict zolang gewapende groeperingen aan de mijnen verbonden zijn. Wanneer telecom bedrijven echter gevraagd wordt waar hun leveranciers de mineralen vandaan halen voor dit klaarblijkelijk ambachtelijke apparaatje, blijft het ijzig stil.

Eerlijk alternatief

Voor FairPhone is dit alles een aanleiding om de uitdaging aan te gaan de eerste collectieve, non-profit ontwikkelaar van eerlijke mobiele telefoons te worden. ‘Voordat we mensen zich ellendig laten voelen over hun bijdrage aan het probleem, moet er eerst een alternatief komen’, vindt het FairPhone team. ‘Maar een eerlijke mobiele telefoon bouw je niet alleen’, vertelt Bas van Abel, initiatiefnemer van de FairPhone. Daarom kan FairPhone rekenen op de steun van o.a. Rabo mobiel en KPN.  Rabo Mobiel vindt FairPhone een goede stap in de richting van maatschappelijk verantwoord ondernemen en zal daarom actieve steun gaan bieden. KPN doet er nog een schepje bovenop en belooft de eerste batch eerlijke mobieltjes in te kopen.

Dat de FairPhone een goed initiatief is, daar is men het over eens. Maar toch gaven de aanwezigen het nodige tegengas. Het project  wordt over het algemeen gezien als een goede manier om het maar al te vaak voorkomende verband tussen ons consumeren hier en conflicten en armoede in andere delen van de wereld onder de aandacht te brengen. Maar er wordt het FairPhone team ook enige naïviteit verweten. Zo rezen de vragen of het nu werkelijk nodig is een nieuwe mobiel op de markt te brengen. Is het wel zo nuttig om vanaf nul te beginnen met de ontwikkeling van een telefoon terwijl er al zo veel kennis over is. En hoe om te gaan met gemilitariseerde mijnen? Nog vele vragen blijven open en er is zeker nog een lange weg te gaan. Bas van Abel sluit de avond grappend af met de mededeling dat iedereen die commentaar heeft uitgenodigd is ‘to join the party’.