Het Global Health Fund is in opspraak. De Washington Post bracht gisteren verslag uit van een groot corruptieschandaal bij deze donordarling. Ook Nederland is een royale donor van het Fonds.

The Global Fund, een ontwikkelingsfonds van  21,7 miljard dollar om AIDS, malaria en tuberculose te bestrijden – en dat ondersteund wordt door beroemdheden en geprezen wordt als alternatief voor de bureaucratie van de Verenigde Naties-  blijkt bij een aantal subsidies door corruptie tot wel tweederde van haar subsidiegelden in rook op te zien gaan. Dit staat in een artikel dat gisteren in de Washington Post verscheen.

The Global Fund (ter bestrijding van AIDS, tuberculose en malaria) is in 2002 opgericht als reactie op klachten over logge VN-bureaucratie en functioneert strikt als financieringsmechanisme om snel geld te kunnen verstrekken aan gezondheidsprogramma’s. Nederland droeg de afgelopen jaren (2008-2010) een bedrag van 200 miljoen euro bij aan het fonds. Voor de periode 2011-2013 is nog geen bedrag vastgesteld.

Vervalste documenten

Onderzoekers stellen dat een groot deel van het geld is verdwenen met vervalste documenten en onjuiste boekhouding. Gedoneerde geneesmiddelen belanden op de zwarte markt waar ze doorverkocht worden. Het nieuw aangestelde inspectiekantoor, die de corruptie aan het licht bracht, kan geen totaaloverzicht van de corruptie geven aangezien slechts een fractie van de 10 miljard dollar die het fonds heeft uitgegeven sinds de oprichting in 2002 reeds onderzocht is. Maar het niveau van corruptie over de tot dusverre gecontroleerde subsidies is ‘verbluffend.’

Onderzoekers vertellen de raad van bestuur van The Global Fund dat 67 procent van het geld besteed aan een anti-AIDS programma in Mauritanië verdwenen is. Eveneens blijkt 36 procent van het geld besteed aan een programma in Mali voor tuberculose and malariabestrijding, en 30 procent van de subsidies verstrekt aan Djibouti verspild geld te zijn. In Zambia, waar 3.5 miljard aan ongedocumenteerde uitgaven zijn gedaan, heeft het fonds besloten dat het Zambiaanse ministerie van volksgezondheid niet in staat is de subsidies te beheren. Het fonds probeert nu zo’n 7 miljoen dollar aan ‘niet-ondersteunde en niet-subsidiabele kosten’ terug te vorderen van het ministerie. Subsidies aan landen die beschuldigd worden van corruptie worden door het fonds geschorst en een teruggave van miljoenen verkeerd bestede dollars wordt geëist.

Lieveling

Tot op heden hebben de VS, de EU en andere belangrijke donoren in totaal voor een bedrag van 21,7 miljard dollar aan toezeggingen aan het fonds gedaan. Het fonds is altijd een lieveling geweest van grootmachten en wordt gezien als de belangrijkste financier van gezondheidsprogramma’s gericht op AIDS, tuberculose en malaria. Ook rockster Bono doneerde een groot aandeel van de winst van zijn new global brand aan het fonds.  Andere prominente donateurs zijn voormalig VN-secretaris-generaal Kofi Annan, de Franse first lady Carla Bruni-Sarkozy en de Microsoft-oprichter Bill Gates, wiens Bill en Melinda Gates Foundation jaarlijks zo’n 150 miljoen dollar aan het fonds schenkt.

John Parson, inspecteur-generaal van het fonds, stelt dat donoren moeten worden gerustgesteld dat het fonds serieus is over het blootleggen van corruptie. Echter, donoren zijn verontwaardigd. Zo heeft Zweden aangekondigd de jaarlijkse donatie van 85 miljoen op te schorten tot de problemen zijn opgelost.

Ambtenaren van The Global Fund geven de schuld aan mismanagement op het gebied van financiële controles bij de subsidieontvangers; voornamelijk Afrikaanse ministeries van volksgezondheid waarvan de begrotingen sterk worden ondersteund door het fonds. In totaal worden door het fonds 150 landen gefinancierd.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden van de corruptie en fraude:

-Vorige maand kondigde The Global Fund aan dat het subsidies naar Mali had stopgezet nadat bekend was geworden dat 4 miljoen dollar werd verduisterd. De helft van de subsidiegelden voor tuberculose en malariabestrijding ging naar zogenaamde trainingen waarbij handtekeningen voor dagvergoedingen, betalingen, accommodatie en reisdeclaraties werden vervalst. Het fonds zegt dat in Mali tot dusver 15 mensen zijn gearresteerd op verdenking van fraude. Tevens heeft de minister van volksgezondheid van Mali twee dagen voor de bekendmaking van het schandaal zonder uitleg ontslag genomen.

-In Mauritanië werd wijdverspreide corruptie geconstateerd nadat duidelijk werd dat 67 procent van de anti-HIV subsidies zijn verdwenen door middel van het vervalsen van documenten en andere fraudepraktijken. Door vervalst factureren en andere verzoeken tot betaling is ook 67 procent van de 3,5 miljoen dollar tuberculose en malaria subsidie gelden verduisterd.

– Onderzoekers beoordeelden meer dan viervijfde van Djibuti’s 20 miljoen dollar aan subsidies en constateerden dat 30 procent van wat ze onderzocht hadden was verloren, vermist of misbruikt. Ongeveer drie vijfde van de bijna 5,3 miljoen dollar aan verduisterd geld ging op aan auto’s, motorfietsen en andere zaken zonder ontvangstbewijzen. Tevens werd er voor bijna 750.000 dollar aan overboekingen gedaan zonder uitleg.

– Onderzoekers constateren dat voor tientallen miljoenen dollars aan malaria- medicijnen, die jaarlijks opgestuurd worden naar Afrika door internationale donoren waaronder het Global Fund, zijn gestolen en doorverkocht op commerciële markten.

– De UNDP  (United Nations Development Programme) beheert meer dan de helft van de uitgaven van The Global Fund. VN-functionarissen willen echter geen interne audit vrijgeven aan onderzoekers van het fonds. Stephane Dujarric, woordvoerder van de UNDP, heeft gezegd dat de UNDP The Global Fund in zal lichten over de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen resulterend uit interne audit naar de door de UNDP beheerde subsidiegelden.