Een belangrijk amendement dat vandaag wordt ingediend in het Kamerdebat is van Wassila Hachchi (D66) en Arjen el Fassed (GL). Zij willen het genderbudget met  € 5 miljoen verhogen. Hierdoor wordt het mogelijk om een fonds voor vrouwenrechten wereldwijd ( het enige MDG3 vrouwenfonds ter wereld) voort te zetten. Elisabeth van der Steenhoven, directeur van WO=MEN, is blij met het amendement en geeft in onderstaand stuk haar reactie op de Kamerbrief van Ben Knapen.

WO=MEN roept het Ministerie van Buitenlandse Zaken op om te werken aan de volgende tweeledige strategie:

1. Mainstreaming: in alle thema’s (klimaat, economische ontwikkeling, handel, onderwijs, etc) de deelname van vrouwen versterken en vergroten – aan alle processen in maatschappelijke en private organisaties, netwerken en binnen besluitvormende organen.

2. Gender als zelfstandig beleid: het is niet mogelijk om gender in thema´s te waarborgen zonder apart gender beleid. Dit fungeert als motor om inhoudelijke ontwikkelingen binnen de thema’s te stimuleren en ‘verdamping’ te voorkomen.

Mannen en vrouwen ervaren armoede op een verschillende manier. Armoede ís ook feitelijk anders voor mannen en vrouwen:  er wordt geschat dat er twee keer zoveel vrouwen als mannen minder dan 1 dollar per dag verdienen en dat meer vrouwen dan mannen honger lijden[i]; wereldwijd krijgt 1 op de 3 vrouwen in haar leven te maken met sekse gerelateerd geweld[ii]; minder meisjes dan jongens maken hun school af en de afname van moedersterfte loopt het meest achter van alle MDG’s; vrouwen hebben minder zeggenschap, slechts 18% van de parlementszetels worden bezet door vrouwen; vrouwen hebben in de meeste culturen een lagere sociaal culturele status.

Dit zijn fenomenen die al decennia bekend zijn en waarvoor ook al jaren een specifiek beleid gevoerd wordt. In 1984 werd door minister Schoo al “gewezen op de noodzaak om te komen tot een herwaardering van de positie van vrouwen in relatie tot de voedselproduktie en inkomens-genererende activiteiten in het algemeen: in de Afrikaanse zelfvoorzienings-landbouw wordt tweederde van de arbeid door vrouwen geleverd. Juist vrouwen blijken echter te weinig toegang te krijgen tot inkomensgenererende faciliteiten. Wanneer het gaat om schaarse mogelijkheden voor voeding, onderwijs, gezondheid en betaald werk dan verkeren mannen meestal in een voorkeurspositie boven vrouwen. Inzicht in het bestaan van belangen-tegenstellingen en machtsverschillen tussen mannen en vrouwen is dan ook vereist.” [iii] Deze stelling is anno 2010 helaas nog even actueel als 26 jaar geleden. De vooruitgang op de MDG’s gaat het langzaamst voor vrouwen en meisjes.[iv] Een gender analyse blijft dan ook noodzakelijk bij het conceptualiseren van armoedeproblemen en oplossingen voor nationale en mondiale ontwikkelingsvraagstukken.

Nederland heeft in de loop der jaren in het kader van mondiale duurzame ontwikkeling gericht geïnvesteerd in zelfredzaamheid en gelijke kansen voor vrouwen en meisjes.[v] En terecht: met meer maatschappelijke invloed en zeggenschap zouden vrouwen een grotere drijvende kracht kunnen zijn van de economische, maatschappelijke en politieke ontwikkeling in hun land.[vi] In de komende jaren zullen de millennium development goals (MDGs) en global public goods (GPGs) een belangrijke rol gaan dan wel blijven spelen in het Nederlandse beleid voor internationale samenwerking. De zorg voor GPGs zoals financiële stabiliteit, klimaat en het uitbannen van besmettelijke ziektes, wordt steeds belangrijker. Gender ongelijkheid is een belangrijke oorzaak van de achterstand in het behalen van de MDGs en speelt een belangrijke rol in de bescherming van de GPGs. Vrouwen spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol in het verlenen van bijstand aan de familie en gemeenschap: in de strijd tegen armoede, en in de preventie van, tijdens en na rampen. Steeds meer heerst er het besef dat investeren in vrouwen en meisjes niet alleen een sociale verplichting, maar ook een kwestie van ‘smart economics’ is.

Met deze erkenning van de rol die vrouwen kunnen spelen vervult Nederland internationaal een voortrekkersrol. Nederland zelf geldt inmiddels ook als één van de meest geëmancipeerde landen ter wereld.[vii] Maar het lijkt er op dat deze rol en positie binnen Nederland dikwijls opnieuw bevochten moet worden. WO=MEN is blij met de toezegging van premier Rutte dat er een nieuw Actieplan Emancipatie komt en roept de bewindslieden op het ministerie van Buitenlandse Zaken op om hier een actieve rol in te spelen. Dit komt de kwaliteit van het Nederlandse én het internationale ontwikkelingsbeleid ten goede.

Om dit te bereiken moet er expliciete aandacht zijn voor genderaspecten in alle thema’s van het ontwikkelingsbeleid, maar moet ook een zelfstandig genderbeleid behouden blijven. De ervaring leert immers dat een focus op alleen gendermainstreaming leidt tot gender-“awaystreaming”. Er zijn sterke vrouwenorganisaties nodig, daar en hier, die blijven hameren op het belang van aandacht voor de kansen die een genderaanpak biedt. Voor vrouwen, en voor de maatschappij als geheel.

In onderstaande voorbeelden wordt kort concreet uiteengezet hoe vrouwen een belangrijke rol kunnen spelen in het bevorderen van de zelfredzaamheid van mensen, bij het bevorderen van vrede en stabiliteit, bij het behalen van de Millenniumdoelen en beschermen van GPGs.

Casi

Armoede

Vrouwen spelen een grote rol in de informele economie en vormen het merendeel van de boerenpopulatie (in Afrika bijvoorbeeld meer dan 80%[viii]). Werkgelegenheid voor vrouwen en controle over land staan aan de basis van het behalen van de MDGs: toename van zelfredzaamheid van vrouwen draagt bij aan de afname van armoede en toename van economische groei (MDG 1).[ix] Vrouwen herinvesteren 90% van hun inkomen in hun gezinnen en gemeenschappen, in vergelijking met mannen slechts 30% tot 40%.[x] Bijvoorbeeld in India zou het BNP met 8% stijgen wanneer de ratio van vrouwelijke op mannelijke werknemers zou worden verhoogd met 10%.[xi][xii]

Wanneer vrouwen controle hebben over land (MDG 7), verbetert hun livelihood security en toegang tot andere hulpbronnen zoals krediet, zaden en informatie verstrekkende diensten. Zo is in sub-Sahara Afrika berekend dat de landbouwproductiviteit met 20% zou kunnen stijgen indien de toegang van vrouwen tot hulpbronnen zoals grond, zaden en kunstmest gelijk zou zijn aan dat van mannen.[xiii] Bovendien draagt controle over land bij aan de lokale status van vrouwen, leidt het tot meer zeggenschap over beslissingen binnen het huishouden, en kan dit leiden tot een vermindering van huiselijk geweld.[xiv]

Onderwijs

Door meisjes op te leiden (MDG2) kunnen zij uit de vicieuze armoedespiraal komen en kan de overdracht van armoede van generatie op generatie voorkomen worden.  In Azië kan investeren in onderwijs voor vrouwen de economische groei jaarlijks met 0,9% doen stijgen, en in Afrika zou dit leiden tot een verdubbeling van de groei.[xv] Educatie voor meisjes is een middel om vooruitgang op de andere MDGs te versnellen: door educatie krijgen vrouwen verbeterde toegang tot waardig werk (MDG 1); krijgen zij minder kinderen en nemen moeder- en kindersterfte[xvi] af (MDG 4 en 5). Vrouwen zijn vervolgens meer geneigd om de behaalde voordelen om te zetten in investering in de educatie van hun kinderen.[xvii]

Gezondheid

Vrouwen vormen de ruggengraat van de gezondheidszorg. In zowel de formele als informele sector zijn zij doorgaans degenen die zorgen voor zieken en ouderen. Het wordt geschat dat vrouwen wereldwijd 70-90% van de informele zorg voor mensen met HIV/AIDS op zich nemen (MDG 6). Verbeterde toegang tot gezondheidszorg en toegang tot onderwijs voor meisjes leiden aantoonbaar tot het verlagen van kinder- en moedersterfte (MDG 4 en 5), het verbeteren van voedings- en gezondheidsclaims (MDG 1 en 2) en het tegengaan van de verspreiding van HIV/AIDS.[xviii]

Politiek & conflict

Meisjes en vrouwen zijn van onschatbare waarde in (potentiële) conflictgebieden en in vredesprocessen, als early warners[xix], local actors of peace en intermediairs tussen conflicterende partijen. Overal ter wereld werken vrouwen actief aan conflictoplossing en vangen ze vrouwen op die slachtoffer zijn van genderspecifiek oorlogsgeweld. Vrouwen kunnen conflicten vermijden als zij toegang hebben tot natuurlijke hulpbronnen en nutsvoorzieningen (MDG 1 en 7), en gezondheidszorg (MDG 4, 5 en 6).

Eindnoten:

---

[i] UNIFEM website, Women, Poverty & Economics
[ii] Heise & Gottemoeller 1999: Ending Violence against Women. In: Population Reports. Series L. No. 11. Population Information Program, Johns Hopkins University School of Public Health, Baltimore, Maryland, USA.
[iii] nota Herijking Bilateraal Beleid, Tweede Kamer, vergaderjaar 1983-1984, 18 450, nrs 1-2
[iv] UN The MDGs report 2010: pagina 4.  http://www.un.org/millenniumgoals/pdf/MDG%20Report%202010%20En%20r15%20-low%20res%2020100615%20-.pdf &
UNIFEM 2010: Gender Justice: Key to Achieving the Millennium Development Goals
[v] Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft bijvoorbeeld via het unieke MDG 3 Fonds wereldwijd 45 projecten gefinancierd die gelijke rechten en kansen voor vrouwen en meisjes promoten. Ook heeft Nederland de oprichting van een nieuw VN Vrouwenagentschap sterk ondersteund, met als doel de emancipatie/ empowerment van vrouwen en meisjes te bevorderen en landen hierbij te gaan ondersteunen.  Nederland is in veel processen een motor en voortrekker met visie geweest en heeft met deze inzet voor gender gelijkheid en vrouwenrechten internationaal renommee opgebouwd.
[vi] Ministerie van Buitenlandse Zaken, MDG3 Fonds, Invest in Women, Do You See the Opportunity? (filmpje) http://www.minbuza.nl/en/Key_Topics/Millennium_Development_Goals_MDGs/Dutch_aim_for_MDG_3/MDG3_Fund
[vii] zijn bijv. Human Development Report 2010, Global Gender Gap report 2010
[viii]
[ix] Wereldbank 2007,Gender equality, poverty and economic growth
[x] Phil Borges 2007, Women Empowered: Inspiring Change in the Emerging World. New York.
[xi] AWID, Where is the Money for Women’s Rights? FundHer Brief 2008 http://www.awid.org/eng/About-AWID/AWID-Initiatives/Where-is-the-Money-for-Women-s-Rights
[xii] OECD 2008, Aid effectiveness, gender equality and women’s empowerment http://www.oecd.org/document/62/0,3343,en_2649_34541_42288382_1_1_1_1,00.html
[xiii] DAC 2008, DAC GUIDING PRINCIPLES FOR AID EFFECTIVENESS, GENDER EQUALITY AND WOMEN’S EMPOWERMENT
[xiv] Kabeer, N. Paid Work, Women’s Empowerment and Gender Justice: Critical Pathways of Social Change, Pathways Working Paper 3 (Brighton, UK: Research Programme Consortium (RPC) on Pathways to Women’s Empowerment, Institute of Development Studies (IDS), University of Sussex, 2008). Panda, P. and B. Agarwal, “Marital Violence, Human Development and Women’s Property Status in India,” World Development 33, no. 5 (2005): 823–850.
[xv] World Bank 1999. Klasen, Stephan, Does Gender Inequality Reduce Growth and Development? Evidence from Cross-country Regression.
[xvi] WHO, World Health Statistics 2008 (Geneva: WHO, 2008).
[xvii] Rihani, M.A. Keeping the Promise: Five Benefits of Girls’ Secondary Education (Washington DC: Academy of Educational Development, 2006), 32-64.
[xviii] UNICEF 2005, Gender Achievements and Prospects in Education: The GAP Report Part One, United Nations Girls’ Education Initiative, New York.
[xix] International Crisis Group, 2006, Early Warning and Early Response: Conceptual and Empirical Dilemmas