Manon Stravens is weer terug in Bamako nadat ze op projectbezoek was in Kameroen. Ze is nu ook verantwoordelijk voor het programma duurzaam bossenbeheer. Op reis bedacht ze een concreet voorstel voor staatssecretaris Knapen, waardoor hij in één keer het hele hulpbudget kan afschaffen.

Het regenseizoen is voorbij, de ‘winter’ en de tijd van stofschaatsen staan weer voor de deur. Het blijkt eveneens het startschot voor (in mijn ogen) beleidsloze bomenkap in Bamako. De logica ontgaat me volledig: winters haardvuur kennen we immers niet en schaduw is een godsgeschenk hier. Het gaat me aan het hart. Ik hou het nog bij vriendelijke pleidooien, maar ik trek man en machete het liefst meteen tussen die takken vandaan.

Smulbos

Alsof Allah mij een zinniger uitweg heeft willen bieden, ben ik zojuist verantwoordelijk geworden voor een programma duurzaam bosbeheer. Ik ben inmiddels terug van een kennismakingsreis met onze partners in Kameroen. De vlucht naar Douala lijkt meer tijd en brandstof te kosten dan de bestemming Amsterdam. Waarschijnlijk zijn ook evenveel bomen aangetast als dat ik in het komende jaar ga beschermen. Maar dat maar even terzijde.

Kameroens bossen bieden een onbeschrijflijke rijkdom. Ze voeden en huizen gorilla’s, bosolifanten en panters en bieden de mens alle noodzakelijke ingrediënten voor een koningsbestaan. Een smulbos bij uitstek. En dus bij uitstek bedreigd goed. Kapvergunningen worden al decennia afgegeven over grote stukken woud. Dat heeft geleid tot grootschalige illegale houtkap met de bekende ellende van dien. Europa is een gretige afnemer.

Ambitieus maar uniek

Om de Kameroense achterkleinkinderen ook nog een boswandeling te garanderen, bestaat er sinds 1994 een wet die bosgemeenschappen de kans geeft hun bos zelf te beheren en te exploiteren. Duurzaam en verantwoord uiteraard. Het dorp bepaalt welk 25ste stukje jaarlijks gekapt mag worden en hoe de inkomsten moeten worden besteed. Elke gekapte boom moet getraceerd kunnen worden. ICCO gaat nog een stukje verder. Samen met een jonge Kameroense ondernemer en een drietal lokale organisaties streven we naar een FSC groepscertificaat voor twintig bossen. Het dorp kapt de gewenste boom, de organisatie begeleidt de dorpsraad, het bedrijfje regelt transport, verwerking en kopers, ICCO het startkapitaal. Een certificaat garandeert duurzame kap en een eerlijke prijs. Ambitieus maar uniek, want dit is met voorloper Tanzania het tweede initiatief in Afrika.

Iets te ambitieus ook om het hele plan in één alinea te willen vatten. Riskant, want Meneer Knapen zou zo maar kunnen denken dat ie er nog wel een procentje vanaf kan schrapen. De weg naar certificering is een hele lange; het behoud ervan een tweede. De internationale markt is uiterst streng en de kwali- en kwantiteitseisen hoog. Eén centimeter ernaast gezaagd en het mag op de lokale brandstapel. Een Kameroense dorpsraad legt niet in één opslag een bosinventarisatie, een milieu-impactonderzoek, een beheers- en een investeringsplan op tafel. En heeft ook niet meteen de noodzakelijke organisatorische, financiële en onderhandelingsvaardigheden in huis. Laat staan het geld om in een zaag en een truck te investeren of mankracht uit te betalen.

U heeft een dilemma

Maar als het lukt, dan héb je ook wat. Werkgelegenheid voor mannen én vrouwen. Een serieus te nemen bron van inkomsten die – mits goed beheerd en democratisch besloten – ten goede komt aan onderwijsmaterialen, golfplaten daken, medicijnen of een dorpstelevisie. En een bos dat er over 25 jaar ook nog staat. En dat willen we toch uiteindelijk, Meneer Knapen? Waarom zit u dan zo aan onze stoelpoten te zagen? Of denkt u nog dat wij die school zelf gaan bouwen?

U heeft een dilemma. Het liefst wilt u het hulpbudget halveren, maar als staatssecretaris ontwikkelingssamenwerking wilt u vast ook niet verantwoordelijk zijn voor afbraak. Ik heb een oplossing. U zorgt er simpelweg voor dat onder ieder ministerieel achterwerk voortaan een FSC gecertificeerd houten meubelstuk zit of om elk historisch hoofd in de Treveszaal een FCS gecertificeerd houten fotolijst. Wij leveren. Als u mij dat kunt beloven, dan bieden we samen een duurzame markt én een eerlijk inkomen. En hebben we dat hele beetje hulpbudget helemaal niet meer nodig. Deal?