Op de viering gisteren van Resolutie 1325 over vrouwen, vrede en veiligheid, was er veel aandacht voor politiek. De grote vraag is: blijft de politiek in Nederland zich inzetten voor Resolutie 1325, ook na 2011 wanneer het Nederlands Nationaal Actieplan af zal lopen? Steun lijkt vooralsnog verzekerd.

Er is grote belangstelling voor de viering van het tienjarig bestaan van Resolutie 1325 van de VN-veiligheidsraad, georganiseerd door Wo=Men, het Platform voor Duurzame Vrede en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De Graham Bell Zaal in het Museum voor de Communicatie zit compleet vol. Een oude en jonge generatie feministen, veel blanke gezichten maar ook vrouwen uit Congo, het Midden Oosten en India: het gezelschap is divers. Behalve dan op dat ene punt: gender, want, niet compleet verrassend, het overgrote deel van de aanwezigen is vrouw. Dat mag echter de pret niet drukken.

Wat er precies gevierd wordt is het feit dat tien jaar geleden Resolutie 1325 unaniem door de VN-veiligheidsraad werd aangenomen. Met deze resolutie werd voor het eerst de unieke impact van conflict op vrouwen erkend. Lidstaten werden opgeroepen het disproportioneel geweld waar vrouwen tijdens conflict onder te lijden hebben te erkennen, evenals de belangrijke rol van vrouwen in conflictpreventie, conflictresolutie en wederopbouw. Om dit te vertalen naar de praktijk, heeft Nederland een Nationaal Actieplan 2008-2011 gemaakt (meer over Resolutie 1325 en het Nationaal Actieplan: lees hier).

Financiële middelen vrij maken

De dag wordt geopend door Purnima Mane van het UNFPA die het UNFPA Wereldbevolkingrapport 2010 lanceert. Dit rapport gaat over de rol van vrouwen in conflictgebieden en wat er is bereikt na tien jaar Resolutie 1325. Daarna volgt Claudine Tsongo Mbalamya uit DRC Congo van het advocatencollectief Dynamiques des Femmes Juristes dat pro-deo slachtoffers van seksueel geweld verdedigt. Met een mooie speech over resolutie 1325 en DRC Congo en in haar fel gele Afrikaanse jurk kan ze de ‘ster’ van de middag genoemd worden. Tenslotte, dit zijn de vrouwen waar het om gaat, de rolmodellen die de ontwikkelingsorganisaties graag willen steunen.

In haar speech aandacht voor het leed van de vrouwen in Congo en de geringe representatie van vrouwen in politieke besluitvorming. ‘Wat is de situatie in het veld na 10 jaar resolutie 1325? In Congo is er honger, heerst er onveiligheid en zijn er vele spanningen. Verkrachten is een nationale sport geworden. Alleen al in Noord-Kivu zijn er 8,000 vrouwen slachtoffer geworden van seksueel geweld. Vrouwen zijn slachtoffer van conflict, maar worden niet op eerlijke wijze betrokken bij de wederopbouw.’

Maar ook onderstreept ze de actieve rol van vrouwen en roept ze de regering op om financiële middelen beschikbaar te stellen ter realisatie van Resolutie 1325: ‘In de DRC ondernemen vrouwen actie, op informele manieren nemen ze actief deel aan de wederopbouw. Ze vormen een gemeenschappelijk front: ze zeggen ‘nee’ tegen de oorlog, ‘nee’ tegen agressie, ‘nee’ tegen uitputting van natuurlijke hulpbronnen, ‘ja’, tegen de wederopbouw. Maar is het genoeg dat vrouwen op het informele vlak blijven? Nee. De kwestie van vrede en veiligheid is nog heel urgent. Actie, financiële middelen en politiek beleid is noodzakelijk. Wij vragen aan de politiek geld en middelen beschikbaar te stellen zodat de Resolutie gerealiseerd kan worden.’

‘1325 moet veel meer tussen de oren van beleidsmakers gaan zitten’

In het debat met Tweede Kamerleden lijkt de politieke wil daarvoor bij het overgrote deel van de partijen aanwezig te zijn. Kathleen Ferrier (CDA): ‘Het is zo overduidelijk van groot belang oog te hebben voor de rol en positie van vrouwen. 1325 moet veel meer tussen de oren van de beleidsmakers gaan zitten.’ Stientje van Veldhoven (D66): ‘Niet investeren is geen optie. Vooral het geven van rolmodellen is belangrijk om vrouwen en meisjes een hart onder de riem te steken.’ En ook Arjan el Fassed van Groen Links en Peter Heintze (Evert Vermeer Stichting) als afgevaardigde van de PvdA uiten hun steun.

Maar Wim Kortenoeven van de PVV vindt het allemaal maar hopeloos naïef: ‘Je kunt opmerkingen maken over investeringen, maar het is luchtfietserij dat je vrouwen introduceert in maatschappijen gedomineerd door mannen. Er is een complete mentaliteitsverandering voor nodig.’ Die noodzaak tot mentaliteitsverandering erkennen de andere politici ook. Kathleen Ferrier: ‘In Afghanistan is nog een lange weg te gaan. Maar die weg kunnen ze afleggen omdat ze er niet alleen voorstaan. We moeten inzetten in hun eigen autonome ontwikkeling. Die moeten we versterken.’

Sprookje

Kortenoeven ziet er echter meer heil in om president Karzai aan te spreken op het wettelijke systeem, maar zegt ook dat in sommige landen er nu eenmaal niets aan te doen is. ‘Je kunt landen onder druk zetten, maar het is een sprookje om met sommige regeringen over vrouwenrechten te praten.’

Van Veldhoven beaamt dat het in sommige landen moeilijk is, maar ziet geen reden om dan maar niets te doen. ‘We moeten aansluiten bij de dynamiek die er al in die landen is.’, aldus het D66 Tweede Kamerlid. Kortenoeven wil weten hoe dat dan zou moeten gebeuren. Voor de andere politici spreekt het antwoord voor zich: ‘het maatschappelijk middenveld, natuurlijk’, klinkt het bijna in koor. Heintze: ‘Het maatschappelijk middenveld is de katalysator van veranderingen. Helaas is dat niet de politiek. Verandering is een lang proces, dat van onderaf moet komen.’ El Fassed voegt daaraan toe dat vrouwen in een land als Somalië op lokaal niveau al een bijzonder belangrijke rol spelen in conflictpreventie.

Concrete plannen

Tot slot geven de verschillende partijen hun suggesties voor betere implementatie van resolutie 1325. Arjan el Fassed ziet vooral het gebrek aan verantwoordingsmechanismes als gemis in 1325, en wil daar de komende tijd wat aan gaan doen. Van Veldhoven pleit voor opheffing van de versnippering in de kennisontwikkeling van organisaties in Nederland en wil naast Nationale Actieplannen ook een EU-actieplan. ‘Daarmee sta je sterker’, denkt ze.

Kortenoeven vindt vooral dat er ‘benoemd en gebouwd’ moet worden. Met benoemen bedoelt hij dat men niet te bang moet zijn te zeggen dat de onderdrukking van vrouwen ligt aan de islam. Afkeur en gesis uit de zaal. ‘Ja, u kunt wel afkeurend reageren, maar de helft van de wereldbevolking wordt bedreigd door een ideologische stroming en dat moeten we benoemen. Als jullie dat niet erkennen kunnen jullie roepen tot Sint Juttemis, maar dan komen jullie niet ver.’

Kathleen Ferrier wil liever niet te diep op het standpunt over de islam ingaan, maar vindt wel dat ‘culturele problemen’ bespreekbaar gemaakt moeten worden. Als concrete actiepunten wil ze zich sterk maken voor Nationale Actieplannen voor alle 27 lidstaten van de EU en meer vrouwen in VN-missies, zodat er meer oog is voor vrouwen en de culturele realiteit van een land.

Tot slot komt  André Bosman van de VVD nog even aan het woord, die tien minuten voor het einde van het debat de zaal in wandelen kwam. Hij is het met een heleboel dingen eens in resolutie 1325, maar vindt ook dat er geen extreme eisen gesteld moeten worden in landen als Afghanistan. Hij pleit voor een realistische tijdsspanne, zodat mensen niet bij voorbaat al afhaken, en vindt ‘dat we niet moeten doorslaan.’ Kortenoeven, die tijdens het debat een beetje eenzaam het rechtse geluid vertolkte is duidelijk blij met de aanwezigheid van de VVD, want hij slaat Bosman joviaal op de schouders.

Op de vraag of de politiek zich in wil blijven zetten voor een Nationaal Actieplan na 2011, wordt bevestigend geantwoord. De meest overtuigende toezeggingen komen uit een voorspelbare hoek: GroenLinks, PvdA, D66 en het CDA willen er sowieso mee verder.

Gender is zeker een issue

Na deze partijpolitieke discussies, is het woord aan Maarten Brouwer van Buitenlandse Zaken. Hij probeert antwoord te geven op de vraag die natuurlijk in ieders hoofd rondzingt: in hoeverre zal gender in het toekomstige beleid aandacht krijgen? Er kan voorzichtig opgelucht adem worden gehaald, want tussen de diplomatieke regels door wordt duidelijk dat Brouwer resolutie 1325 een warm hart toedraagt: ‘Ik moet bescheiden zijn gezien het politieke leiderschap. Maar ik ben zeer duidelijk over het feit dat gender zeker een issue is. Het gaat niet alleen maar om rechten, maar het gaat ook om effectiviteit. Je kan niet effectief worden als je 50 % van de wereldbevolking negeert. Hoewel in het regeerakkoord gender niet sterk een issue is, weten we dat als we daar niet aan doen, we niet effectief zullen zijn.’

Veel politiek dus, op de viering van Resolutie 1325. Het staat nu zwart op wit: de steun die er vanuit de politieke partijen en het ministerie is voor 1325 en gender in het algemeen. De praktijk zal uitwijzen wat er in de toekomst concreet zal gaan gebeuren, ook na 2011.