Ontwikkelingsorganisaties hebben verdeeld gereageerd op het nieuwe concept- regeerakkoord. OxfamNovib en ICCO zijn kritisch, terwijl Cordaid juist opvallend positief is over de voorstellen van het nieuwe kabinet over ontwikkelingssamenwerking.

Wanneer je de reacties van ontwikkelingsorganisaties op het concept-regeerakkoord leest, dan valt vooral het positieve commentaar van Cordaid op. Een saillant detail hierbij is dat de naam van Cordaid-directeur Rene Grotenhuis de afgelopen dagen naast die van Marnix van Rij circuleert als mogelijk CDA-bewindspersoon op ontwikkelingssamenwerking.

Hoewel Cordaid vindt dat de ombuigingsvoorstellen voor de ontwikkelingssamenwerking zorgvuldig moeten worden geanalyseerd overheerst vooral tevredenheid over de plannen van het nieuwe kabinet, met name door de erkenning dat ontwikkelingssamenwerking ook een kwestie van eigenbelang is. ‘Waar we vroeger altijd dachten dat we mensen in ontwikkelingslanden gingen helpen, weten we nu wel beter. Nederland en ontwikkelingslanden hebben een gemeenschappelijk eigenbelang.  Wereldproblemen als klimaatverandering, armoede, migratie en schaarse grondstoffen komen keihard ons land binnen. Die los je niet op door grenzen te sluiten of minder te investeren in buitenlandse betrekkingen, maar door gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen voor deze mondiale issues’, aldus Cordaid in een officiële reactie.

Vanuit deze analyse kan Cordaid zich goed vinden in het regeerakkoord. ‘Het regeerakkoord benadrukt het Nederlandse belang op allerlei manieren, ook als het gaat om ontwikkelingssamenwerking. Die scheiding tussen het nationale- en internationale belang is in feite fictief. Daarom kan Cordaid zich vinden in de omarming van het WRR-rapport Minder pretentie, meer Ambitie in het regeerakkoord. Dit rapport als leidraad laten dienen voor het Nederlandse beleid op ontwikkelingssamenwerking, wijst op de intentie om wederzijdse belangen centraal te stellen.’

Teleurstellend maar niet verrassend

Cordaid lijkt in haar positieve reactie vooralsnog alleen te staan. OxfamNovib bijvoorbeeld is een stuk kritischer. ‘De forse korting op Ontwikkelingssamenwerking is teleurstellend, maar niet echt verrassend na alle discussie in Nederland en gezien het partijprogramma van VVD en PVV’, schrijft Tom van der Lee, directeur Campagnes van OxfamNovib op de website van zijn organisatie. Hij spreekt over de ‘derde klap’ voor mensen in ontwikkelingslanden, nadat eerst de financiële crisis hun economische groei teniet deed en Nederland vorig jaar al 600 miljoen minder uitgaf aan ontwikkelingssamenwerking. ‘Er wordt nu bijna een miljard bezuinigd’, vervolgt Van der Lee. ‘Dat is evenveel als de totale begroting van een land als Malawi – met evenveel inwoners als Nederland. De regering wil de kosten voor militaire operaties onder het OS-budget brengen. Dat is zorgwekkend, omdat we in Afghanistan en Somalië de gevaren hebben gezien van de militarisering van hulp.’

Van der Lee benadrukt verder dat OxfamNovib erop gaat toezien dat elke euro van het OS budget wordt uitgegeven volgens de officiële internationale normen. Een van de weinige lichtpuntjes die hij ziet is de nadruk op samenhang van internationaal beleid, met onder meer aandacht voor klimaat en handel. ‘Hoe hard de regering hierop gaat inzetten, is nog de vraag. Het klimaatbeleid is nog weinig ambitieus. We zullen de regering uitdagen om echt beleid te gaan voeren dat ten goede komt aan de bestrijding van armoede’, aldus Van der Lee.

Eigen belangen Nederlanders centraal

Ook ICCO is kritisch. ‘Het regeerakkoord van het nieuwe kabinet stelt vooral de eigen belangen van Nederland centraal. Ze miskent daarmee hoe afhankelijk Nederland is van het buitenland’ aldus een officiële reactie op de ICCO-website. ICCO constateert dat de buitenlandparagraaf van het regeerakkoord van de beoogde nieuwe regering de veiligheid en het welzijn van Nederlanders centraal stelt. ‘Dat terwijl onze welvaart en veiligheid juist afhangen van duurzame economische groei en stabiliteit in de rest van de wereld.’

Ook gaat de reactie van ICCO in op het onderbrengen van vredesmissies onder het ontwikkelingsbudget. ‘De vervuiling van het ontwikkelingsbudget met het financieren van vredesmissies, houdt het risico in dat niet de noden van de plaatselijke bevolking centraal staan, maar geopolitieke belangen en het Nederlandse eigen belang. Hetzelfde geldt voor de focus op de Nederlandse expertise bij ontwikkelingswerk. Als dit samengaat met de vraag uit ontwikkelingslanden: prima. Maar de behoeften en vragen uit ontwikkelingslanden zelf dienen dan centraal te staan, niet die Nederlandse expertise.’

Tot slot is ICCO teleurgesteld dat het kabinet haar ambities terugschroeft om de CO2-uitstoot te reduceren. ‘Het kabinet verlaagt de doelstelling tot 20% terwijl de Europese trend juist verhoging tot 30% is. Dit is onbegrijpelijk in het licht van de huidige klimaatcrisis.’

Positief aan het regeerakkoord vindt ICCO dat dit kabinet een meer samenhangend en beter gecoördineerd buitenlands beleid wil. Maar de organisatie plaatst er wel een kanttekening bij. ‘De vraag is of dat meer coherente beleid er komt ten behoeve van de Nederlandse economische groei en handelsbelangen of van duurzame internationale ontwikkeling. ICCO daagt dit kabinet uit om de komende jaren een werkelijk coherent internationaal beleid te ontwikkelen, waarbij ontwikkelingslanden de kans krijgen zich op een duurzame wijze te ontwikkelen. Talloze maatregelen daartoe kosten geen geld. Zo zouden multinationals hun belastingen op activiteiten in ontwikkelingslanden ook daadwerkelijk daar moeten betalen. Nu lopen ontwikkelingslanden door deze ontduiking veel geld mis. ICCO zet in op een wereldwijde duurzame economie en wil, ook met bedrijven, serieus werk maken van rechtvaardige investeringen in ontwikkelingslanden.’