Nederlandse ontwikkelingsorganisaties maken zich sterk voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen in het buitenland. Maar hoe zit het met de gelijkheid in eigen land, nu er slechts drie vrouwelijke ministers zijn en Nederland van nummer elf naar zeventien is gezakt op de Global Gender Gap Index? Vice Versa peilde de reacties van ontwikkelingsorganisaties. ‘Absoluut triest’, ‘waardeloos’ en ‘slecht’: ontwikkelingsorganisaties zijn verontwaardigd.

De recente ontwikkelingen op het gebied van vrouwenemancipatie in Nederland lijken niet zo gunstig. In het nieuwe kabinet Rutte zijn slechts drie van de twaalf ministers vrouw. Terwijl bijna alle landen, hoe laag ze ook mogen scoren vooruitgang boeken, zakt Nederland van de elfde naar de zeventiende plaats in de Global Gender Gap Index en moet daarmee landen als de Filippijnen en Sri Lanka voor laten gaan. Ondertussen promoten Nederlandse ontwikkelingsorganisaties vrouwenemancipatie in het Zuiden. Het werpt de vraag op hoe geloofwaardig je nog bent als land. Vice Versa peilde de reacties van Oxfam Novib, IKV Pax Christi , ICCO en Wo=Men.

Witte oude mannen

‘Waardeloos’, noemt Elisabeth van der Steenhoven van Wo=Men het. ‘Echt compleet waardeloos.’ Ook Margreet Mook, gender expert bij ICCO, heeft er geen goede woorden voor over. ‘Het is echt slecht. Die reactie van Rutte dat het om de kwaliteit zou gaan is echt onzin. Die kwaliteit is er wel, het is een kwestie van goed zoeken.’ Jolanda Beerendonk, gender adviseur van IKV Pax Christi: ‘Absoluut triest. Het was in Nederland al niet superfantastisch gesteld op het gebied van vrouwenemancipatie, nu gaan we nog verder achteruit.’

Het feit dat er niet sterk wordt ingezet op diversiteitsbeleid, is volgens gender deskundige Daniela Rosche (Oxfam Novib) niet goed voor Nederland. Rosche: ‘Het is kortzichtig om een weinig divers kabinet te hebben. Als je alleen maar witte oude mannen hebt, is dat niet goed voor beleid.’ Ook levert Nederland op deze manier fors aan invloed in als speler op wereldniveau, denkt Rosche. ‘Je wordt niet alleen een belangrijke speler als je het economisch goed doet, maar je moet ook andere stappen zetten. Je moet als regering voor iedereen mogelijkheden creëren. Als je niet expliciet een diversiteitsbeleid hebt, ben je geen overtuigende speler op wereldniveau.’

Ongeloofwaardig

Van der Steenhoven betreurt eveneens het ontbreken van diversiteitsbeleid. Bovendien, hoe geloofwaardig ben je nog als land, als je achter de Filipijnen en Sri Lanka aanhobbelt. Toch landen waar nog van alles mis is met de rechten van de vrouw, vindt Van der Steenhoven.

‘We worden een beetje ongeloofwaardig’, denkt ook Daniela Rosche. ‘We gaan ons inzetten voor de mensenrechten in de wereld, maar in Nederland zelf zijn er niet eens gelijke rechten en gelijke kansen tussen mannen en vrouwen, met zo’n groot verschil in salarissen en zo weinig vrouwen in topfuncties. Het maakt je ongeloofwaardig als je je elders sterk wilt maken voor gelijke rechten en als je landen op de vingers wilt tikken. Lesotho staat zelfs nog hoger. Misschien zou Rutte eens met de koning van Lesotho moeten praten.’

Jolanda van Beerendonk van IKV Pax Christi heeft het al zien gebeuren op het gebied van racisme en discriminatie. ‘Kijk eens zelf hoe jullie met je allochtonen omgaan’, heeft ze eens naar haar hoofd geslingerd gekregen. Het gevaar is dat dat nu ook op het gebied van de promotie van vrouwenrechten zal gaan gebeuren. Inderdaad, als je in het buitenland gaat hameren op meer vrouwen in politieke besluitvormingsorganen, sla je natuurlijk een modderfiguur als je er zelf maar drie hebt.

Sombere vooruitzichten

Zorgen maken de organisaties zich ook over de toekomst van ontwikkelingssamenwerking met de nieuwe regering, met name het op het gebied van gender. Jolanda van Beerendonk is somber over de vooruitzichten.‘Deze regering zal niet veel in petto hebben. Het aspect ‘gender’ is binnen het vredeswerk net opgekomen en nu dreigt dat weer om zeep te worden geholpen. Het is ontzettend jammer en erg.’ Natuurlijk is het wel afhankelijk van wat ontwikkelingsorganisaties zelf gaan doen, meent ze. Maar toch acht ze kans groot dat gender op de tocht zou kunnen komen te staan. ‘Er is best nog wel wat scepsis over. Het is waarschijnlijk een van de eerste dingen die eruit zal vliegen, mocht het zo ver komen.’

Mook van ICCO was erg blij met minister Koenders, die veel aandacht had voor vrouwen en meisjes, en hoopt dat de nieuwe bewindspersoon ook het belang van gender in zal zien. Ze kijkt het nieuwe regeerakkoord echter met lede ogen aan. Ze verwacht dat de aandacht en de financiële middelen minder zullen worden, nu gender niet een thema is dat in het akkoord verankerd staat.

Allemaal zijn ze het erover eens dat er flink gelobbyd moet worden om toch de aandacht voor gender vast te blijven houden. ‘Laten we iets zoeken om die enorm goede ontwikkeling die gaande was te laten behouden. Er is nog zoveel te winnen’, aldus Beerendonk.

Niet vanzelfsprekend

En hoe zit het met het de representatie van vrouwen in ontwikkelingsorganisaties zelf? Bij Oxfam Novib zit dat wel snor. De organisatie heeft expliciet ingezet op diversiteit. Bij ICCO werken er zelfs meer vrouwen dan mannen. In de Raad van Bestuur zitten op het moment wel slechts twee mannen, dus logischerwijs zou de volgende een vrouw moeten worden, vertelt Mook. ‘Die discussie wordt intern aangegaan, het besef is er dat het geen vanzelfsprekendheid is.’ IKV Pax Christi loopt nog een beetje achter op de rest. Aan de top zijn er bijna alleen maar mannen. ‘Het wordt wel erkend dat dat slecht en is dat is al heel wat. Het inzicht dat het meer inspanning vergt wil je vrouwen in hoge posities te krijgen, groeit.’