Het opiniestuk ‘Stuur experts naar Afrika in plaats van geld’, van Wiet Janssen kwam hem op een pitte reactie te staan van Rosien Herweijer, oud directeur van PSO, die duidelijk minder heil verwacht van westerse experts in ontwikkelingslanden. Vandaag kruipt Janssen op zijn beurt weer in de pen. ‘Ze kwam blijkbaar niet voorbij de titel.’

Herweijer heeft zich zó geërgerd aan mijn artikel “Stuur experts naar Afrika”, dat ze het na het lezen van de titel onmiddellijk heeft weggelegd. Anders kan ik niet verklaren waarom ze zich zo opwindt over al die enge experts die al die vreselijke dingen doen. Ik beveel die namelijk absoluut niet aan. Nergens in mijn artikel.

Lokale deskundigen

Waar ik voor pleit is om deskundigen in te zetten om lokale deskundigen op te leiden, zodat die de armen kennis kunnen bijbrengen waarmee ze iets kunnen verdienen. Bijvoorbeeld een landbouwkundige die lokale landbouwkundigen opleidt zodat die de mensen in de dorpen kunnen helpen. Het voorbeeld dat ik geef van het dorp Dickson bewijst dat dat prima kan werken. Ik heb ook zelf in een groot landbouwproject meegewerkt in Peru, waar door irrigatie de productie per hectare met een factor 40 werd verhoogd. De inkomens van de boeren gingen ook fors omhoog, en de armoede nam zichtbaar af. Ook heb ik zelf in veel gevallen know-how overgebracht aan werkplaatsjes, b.v. over het fabriceren van handpompen voor drinkwater en voor groentetuintjes. Normaal worden die pompen ingevoerd. Als ze lokaal kunnen worden gemaakt levert dat arbeidsplaatsen en dus inkomen op, en bovendien zijn er dan altijd reserveonderdelen te krijgen.

Omdat ik ervoor pleit dat buitenlandse experts vooral lokale deskundigen moeten opleiden, is er dus geen sprake van ‘het verpesten van de markt’ voor de lokale deskundigen. Aan de andere kant heeft Herweijer gelijk dat je de lokale mensen niet al te hoog moet opleiden omdat ze dan elders lucratiever werk gaan doen. Een andere oplossing om dat tegen te gaan is om gedurende een bepaalde tijd het salaris van een lokale deskundige of vakman/-vrouw aan te vullen met geld uit de ontwikkelingspot. Bijvoorbeeld de lokale landbouwdeskundigen, onderwijzers en verpleegsters in achteraf gelegen dorpen. Maar de meest effectieve manier is natuurlijk om ervoor te zorgen dat die dorpelingen veel meer gaan verdienen, zodat het dorpscomité zelf de pomp of de onderwijzer kan betalen.

Beroeps-experts

Ik ben het eens met Herweijer dat er in de hulp heel veel mis gaat. Dat heb ik ook uitgebreid besproken in mijn proefschrift. Vaak komt dat door neveneffecten waar niet aan gedacht was, of omdat men denkt dat ontwikkelingshulp eenvoudig is. Hebben de mensen geen water, geen scholen, geen geneeskundige verzorging? Dan financieren wij dat toch! Nou, dat doen we in Afrika dus al 40 jaar. Maar nog steeds is de kinderondervoeding er 40%. We hebben de armen namelijk niet geleerd het zelf beter te doen. En daar heb je toch echt deskundigen voor nodig. En niet mensen die het even voor een jaartje doen, want het duurt een paar jaar voor je begint te snappen hoe die samenlevingen werken. Je moet dus beroeps-ontwikkelingsexperts hebben. En als die echt goed zijn, ja, dan mogen die ook wel een redelijk salaris verdienen.