Taco van der Mark is hoofdredacteur van Terre-magazine, het tijdschrift van Terre des Hommes. Voor Vice Versa doet hij verslag van zijn reis naar Haïti waar hij kijkt hoe de hulpverlening na de aardbeving is verlopen. Met vandaag geruzie bij het uitdelen van hulpgoederen.

Een spannende dag voor de bewoners van een klein gehucht in Grand Goave. Vandaag vindt er een distributie plaats van tenten en non-food items (nfi) zoals keukenbenodigdheden, maar ook houten balken, plastic, spijkers, touwen, zagen, bijlen en hamers. Wie namelijk in aanmerking komt voor een shelter – tijdelijk onderdak – van Terre des Hommes Lausanne moet die zelf in elkaar zetten.

De afgelopen weken hebben twee vertegenwoordigers van de dorpsgemeenschap onderzoek gedaan naar de behoeften van hun medebewoners. Ze zijn deur aan deur geweest om te vragen wie wat precies nodig heeft en ze hebben die gegevens keurig genoteerd. Vandaag zijn ze ervoor verantwoordelijk dat het uitdelen ordelijk verloopt. Olivier van Terre des Hommes Lausanne – verantwoordelijk voor shelter en nfi – heeft het vervoer voor de spullen geregeld. Tenminste, gisteren heeft hij een afspraak gemaakt met de chauffeur met wie hij altijd zaken doet. ‘Sans probleme’, had de chauffeur gezegd. Vandaag blijkt er toch een klein probleem te zijn; de vrachtwagen is stuk. ‘Of hij heeft gewoon een kater,’ baalt Olivier.

Wat nu? Een verlaten wagen aan de kant van de weg biedt misschien uitkomst. Het nummer van de eigenaar staat op de achterklep geschilderd. Na veel onderhandelen loopt ook dat op niets uit: te duur. Dan belt uit het niets iemand anders op; hij wil de klus wel doen. Met zijn enorme vrachtwagen rijdt hij naar een opslagplaats middenin een bos. De wagen wordt volgestouwd met de materialen en op gaat het naar de distributieplaats in het kleine dorp.

Chaos

De enkele tientallen bewoners staan geduldig achter een wit touw te wachten op wat er staat te gebeuren. Terwijl Olivier een wit spandoek van Terre des Hommes tegen een muur ophangt, laden vrijwilligers alles uit. Het lokale comité – een jongen met een dun baardje en een honkbalpetje op en een jonge vrouw – zit achter een schoolbankje en controleert de lijst. Wie is er als eerste aan de beurt en wat moet die krijgen? Een oud mannetje komt naar voren en levert zijn nummertje in. Op het eerste gezicht lijkt het een eenvoudige klus om hem de spullen te geven. Maar het tegenovergestelde blijkt waar. Hij lijkt zelf niet goed te begrijpen wat hij nodig is, zijn dochter wel en dat vinden andere families onrechtvaardig. De gemoederen lopen hoog op en er wordt geruzied.

Uiteindelijk krijgt de man wel zijn keukenset, rechaud, houweel en hamer mee, maar de toon voor vandaag is gezet. Mensen beginnen te morren en te schreeuwen. Van enige regie door het lokale comité is geen sprake. Olivier zie het aan, maar kan er verder ook niets aan doen. De boel dreigt te escaleren als een jonge man totaal door het lint gaat. Hij pakt een enorme hamer en begint er vervaarlijk mee te zwaaien. Kordaat ingrijpen van de chauffeur voorkomt erger, maar de man blijft opgefokt. Ineens hoor ik een luide knal naast me. Uit woede heeft hij nu een grote balk weggeslingerd die me op een haar na mist. Dat is de druppel. Alle materialen worden razendsnel weer ingeladen, we springen achterop de vrachtwagen en rijden snel weg. Gelach en gejoel klinkt achter ons.

‘Dit was niet te doen’, zegt Olivier. Binnenkort gaat hij huisbezoeken afleggen om te controleren welke families nog recht hebben op welke spullen. ‘Dat is altijd mijn grootste dilemma. Komen de spullen bij de juiste mensen terecht? Natuurlijk kunnen we met een goede administratie veel problemen voorkomen. Maar soms vragen families via hun kinderen dubbele materialen aan, wat ook vandaag waarschijnlijk is gebeurd. Dat is helaas nooit helemaal te voorkomen.’

Hij baalt zichtbaar van het mislukken van de distributie. Maar hij is ook realistisch. ‘Als het comité de boel slecht voorbereidt, krijg je chaos. Maar het is niet onze taak hun werk te doen. Ze moeten het zelf doen. Gelukkig gaat het in de meeste gevallen ook goed.’ Dat blijkt de volgende dag bij de distributie in een andere gemeenschap. Het lokaal comité heeft alles prima voorbereid. Er is geen geruzie en geen gemopper. Iedereen krijgt in een vlot tempo waar hij recht op heeft. Zo kan het dus ook.